Υποθετικές Προτάσεις
Υποθετικές ονομάζονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εκφράζουν κάποια υπόθεση. Η δευτερεύουσα υποθετική πρόταση ονομάζεται και υπόθεση, ενώ η πρόταση που προσδιορίζεται από αυτή ονομάζεται απόδοση. Η υπόθεση και η απόδοση αποτελούν τον υποθετικό λόγο.
Εισάγονται:
Είδη υποθετικών λόγων:
Εισάγονται:
- εἰ, ἐὰν, ἄν, ἤν
Είδη υποθετικών λόγων:
Προσοχή!
Απλός – Σύνθετος – Ελλειπτικός – λανθάνων υποθετικός λόγος
Π.χ. Μωρὸς δὲ ἐστι εἴ τις ζῆν βουλόμενος φεύγειν ἐπιχειρεῖ.
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο εἰ, εκφέρεται με οριστική (ἐπιχειρεῖ) και με απόδοση το ἐστι, σχηματίζει υποθετικό λόγο του πραγματικού.
Π.χ. Εἰ μὲν ἐν τῷ διακστηρίῳ ἐκρίνοντο, ῥᾳδίως ἄν ἐσῴζοντο.
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο εἰ, εκφέρεται με οριστική ιστορικού χρόνου (ἐκρίνοντο) και με απόδοση το ἄν ἐσῴζοντο, σχηματίζει υποθετικό λόγο του μη πραγματικού.
Π.χ. Οὐκ ἄν τις ζῴη, εἰ μὴ τρέφοιτο.
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο εἰ, εκφέρεται με ευκτική (τρέφοιτο) και με απόδοση το οὐκ ἄν ζῴη, σχηματίζει υποθετικό λόγο της απλής σκέψης του λέγοντος.
Π.χ. Ἐγὼ γὰρ ἡγοῦμαι καὶ τὴν πόλιν ἡμᾶς ἄμεινον οἰκήσειν καὶ βελτίους αὐτοὺς ἔσεσθαι ἤν παυσώμεθα τῆς ἀρχῆς τῆς κατὰ θάλατταν έπιθυμοῦντες.
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο ἤν, εκφέρεται με υποτακτική (παυσώμεθα) και με απόδοση το οἰκήσειν και το ἔσεσθαι, σχηματίζει υποθετικό λόγο του προσδοκώμενου.
Π.χ. Εἰ τῶν ἐχθρῶν τινα λάβοιεν, ἀπέκτεινον.
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο εἰ, εκφέρεται με ευκτική επαναληπτική (λάβοιεν) και με απόδοση το ἀπέκτεινον σχηματίζει υποθετικό λόγο της αόριστης επανάληψης στο παρελθόν.
- Προσδοκώμενο - περιορισμένη χρονική ισχύ
- Αόριστη επανάληψη παρόν – μέλλον - διαχρονική ισχύ και αξία γενικού κύρους
- Αν έχουμε υπόθεση: ἐὰν + υποτακτική και απόδοση: απρόσωπο ρήμα/έκφρση + απαρέμφατο τότε το είδος μπορεί να είναι:
- Προσδοκώμενο, όταν η απόδοση είναι: χρὴ, δεῖ, προσήκει + απρμφ
- Αόριστη επανάληψη παρόν – μέλλον, όταν η απόδοση είναι: συμβαίνει, πέφυκε, χαλεπὸν ἐστι, ἄξιον ἐστι, ἀναγκαῖον ἐστι, εἰκὸς ἐστι + απαρέμφατο
Απλός – Σύνθετος – Ελλειπτικός – λανθάνων υποθετικός λόγος
- Απλός - Αποτελείται από μια υπόθεση και μια απόδοση
- Σύνθετος - Αποτελείται από δύο ή περισσότερες υποθέσεις ή και αποδόσεις
- Ελλειπτικός - Παραλείπεται η υπόθεση ή απόδοση
- Λανθάνων - Η υπόθεση του λανθάνει, είναι κρυμμένη σε μια μετοχή ή πρόταση
Π.χ. Μωρὸς δὲ ἐστι εἴ τις ζῆν βουλόμενος φεύγειν ἐπιχειρεῖ.
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο εἰ, εκφέρεται με οριστική (ἐπιχειρεῖ) και με απόδοση το ἐστι, σχηματίζει υποθετικό λόγο του πραγματικού.
Π.χ. Εἰ μὲν ἐν τῷ διακστηρίῳ ἐκρίνοντο, ῥᾳδίως ἄν ἐσῴζοντο.
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο εἰ, εκφέρεται με οριστική ιστορικού χρόνου (ἐκρίνοντο) και με απόδοση το ἄν ἐσῴζοντο, σχηματίζει υποθετικό λόγο του μη πραγματικού.
Π.χ. Οὐκ ἄν τις ζῴη, εἰ μὴ τρέφοιτο.
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο εἰ, εκφέρεται με ευκτική (τρέφοιτο) και με απόδοση το οὐκ ἄν ζῴη, σχηματίζει υποθετικό λόγο της απλής σκέψης του λέγοντος.
Π.χ. Ἐγὼ γὰρ ἡγοῦμαι καὶ τὴν πόλιν ἡμᾶς ἄμεινον οἰκήσειν καὶ βελτίους αὐτοὺς ἔσεσθαι ἤν παυσώμεθα τῆς ἀρχῆς τῆς κατὰ θάλατταν έπιθυμοῦντες.
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο ἤν, εκφέρεται με υποτακτική (παυσώμεθα) και με απόδοση το οἰκήσειν και το ἔσεσθαι, σχηματίζει υποθετικό λόγο του προσδοκώμενου.
Π.χ. Εἰ τῶν ἐχθρῶν τινα λάβοιεν, ἀπέκτεινον.
Δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο εἰ, εκφέρεται με ευκτική επαναληπτική (λάβοιεν) και με απόδοση το ἀπέκτεινον σχηματίζει υποθετικό λόγο της αόριστης επανάληψης στο παρελθόν.
Ασκήσεις
Να υπογραμμιστούν οι δευτερεύουσες υποθετικές προτάσεις και να προσδιοριστεί το είδος των υποθετικών λόγων.
Να βρεθούν οι λανθάνοντες υποθετικοί λόγοι.
- Ἐὰν τοίνυν τούτου καταψηφίσησθε, βλάψετε ὑμᾶς αὐτοὺς.
- Εἰ μὲν ἄνευ τῆς γνησίας θυγατρὸς τὸν Ἔνδιον Πύρρος ἐποιεῖτο υἱὸν αὑτῷ, ἄκυρος ἄν ἦν αὐτοῦ ἡ ποίησις κατὰ τὸν νόμον.
- Εἰ μὲν οὖν εἶχε καλῶς τὰ πράγματα, οὐδὲν ἄν ἔδει συμβουλεύειν.
- Εἰ βασιλεὺς παρ’ αὑτὸν ὄντα με σύμβουλον ποιοῖτο, ἄν παραινέσαιμι ὑπὲρ μὲν τῶν αὑτοῦ πολεμεῖν.
- Ἤν οὗτοι ἐξαπατήσωσιν ὑμᾶς, ἐκ ταῶν ϋμετέρων ὠφεληθήσονται.
- Εἰ γὰρ ἄλλοις ἡδονὰς παρσκευάζοντες ἀμελοῦσι τοῦ καλοῦ, σχολῇ γ’ ἄν τὸ σῶφρον ἀντὶ τοῦ τερπνοῦ διώξαιεν.
- Εἰ Ἀγησίλαος ἴδοι τοὺς νέους γυμναζομένουν, ἐπῄνεσεν ἄν.
- Εἰ μὲν οἷον τε ἦν τοῖς ἐν τῷ πολεμῳ κινδύνους διαφυγοῦσι ἀθανάτους εἶναι τὸν λοιπὸν χρόνον, ἀξιον ἦν τοῖς ζῶσι τὸν ἅπαντα χρόνον πενθεῖν τοὺς τεθνεῶτας.
- Εἴ τινα λάβοιεν, ἀπέκτεινον.
- Ἐάν τι ἔχω ἀγαθόν, διδάσκω
- Εἰ τοῦτ' ἐποίουν, ἐνίκων ἂν.
- Ἤν ἐγγὺς ἔλθῃ θάνατος, οὐδείς βούλεται θνήσκειν.
- Ἄν γὰρ ὀρθῶς μάθητε τὰ πραχθέντα, ῥᾳδίως γνώσεσθ’ ἅ μου κατεψεύσαντο οἱ κατήγοροι.
- Ἥξω παρὰ σὲ αὔριον, ἐὰν θεὸς ἐθέλῃ.
- Εἰ εἰσὶ βωμοί, εἰσὶ καὶ θεοί.
- Ἤν ἐμὲ ἀποκτείνητε, βλάψετε ὑμᾶς αὐτούς.
- Εἴ τις ὑμῶν βούλεται ᾄδειν, ᾀδέτω.
- Εἰ μὲν οὖν ἐδυνάσθην ἐγώ, ὅλην ἄν ἔχων τὴν πόλιν πρὸς ὑμᾶς ἀπέστην.
- Οἱ νέοι ἀγανακτοῦσιν, ἄν οἴωνται ἀδικεῖσθαι.
- Οὐκ ἄν τις ζῴη, εἰ μὴ τρέφοιτο.
- Εἰ αἴσθοιτο καταλελειμμένα μικρὰ παιδάρια, ἐπεμέλετο καὶ τούτων.
- Εἰ ἀληθῆ λέγεις, σώζου.
- Ἐάν τις δημοκρατίαν καταλύῃ τὴν Ἀθήνησιν, πολέμιος ἔστω Ἀθηναίων.
- Ἐὰν οὔτως στρατευσώμεθα, οὐ δυνάμεθα μάχεσθαι.
- Ἐὰν ἀναλογίσησθε, αὐτίκα γνώσεσθε.
Να βρεθούν οι λανθάνοντες υποθετικοί λόγοι.
- Αὐτοῦ διατρίψωμεν, ἔως ἄν φῶς γένηται.
- Οὕτω γὰρ πρὸς τὸ ἐπιέναι τοῖς ἐναντίοις εὐψυχότατοι ἄν εἶεν.
- Ἆθλα ὑμῖν προτεθήσεται, ἐὰν ἴητε εἰς Ἑλλάδα.
- Εἴτε οἴει πλεῖον ποιήσειν, λέγε.
- Ἐκ τούτων γνοίην ἄν τις.
- Οὐκ ἄν δικάσαις, πρὶν ἄν ἀμφοῖν μῦθον ἀκούσης.
- Ἄνευ ἀρχόντων οὐδὲν ἄν οὔτε καλὸν οὔτε ἀγαθόν.
- Τάχιστα, δ’ ἄν ἀπαλλαγὴ αὐτοῦ γένοιτο, εἰ πρὸς ἀλλήλους ξυμβαίημεν.
- Ὁ μὴ ἀδικῶν, οὐ κολάζεται.
- Εἰ μὴ ἐγὼ προφυλάττοιμι ὑμᾶς, οὐδ’ ἄν νέμεσθαι δύναισθε.
