Χρονικές Προτάσεις

Εισάγονται:

• Με τους χρονικούς συνδέσμους: ὡς, ὅτε, ὁπότε, ἐπεὶ, ἐπειδὴ, ἔως, ἔστε, ἄχρι, μέχρι, ἡνίκα, ὁπηνίκα, πρὶν.
• Με τα χρονικά επιρρήματα: ὁσάκις, ὁποσάκις.
• Με εμπρόθετες αναφορικές εκφράσεις: ἐξ’ οὗ, ἐξ’ ὅτου, ἀφ’ οὗ, ἀφ’ ὅτου, ἐν ᾧ, μέχρι οὗ, ἄχρι οὗ, ἕως οὗ, ἐν οἷς, εἰς ὅτε, εἰς ὅσον, καθ’ ὅσον.
• Με τις χρονικές εκφράσεις: ἐπεὶ πρῶτον, ἐπειδὴ πρῶτον, ἐπεὶ τάχιστα, ἐπειδὴ τάχιστα, ὡς τάχιστα, οὐ πρότερον (στην κύρια)… πρὶν, οὐ πρόσθεν (στην κύρια)… πρὶν, πρότερον… ἤ, πρόσθεν… ἤ, ὕστερον… ἤ.

 
Χρονική βαθμίδα:
Η χρονική πρόταση σε σχέση με αυτό που δηλώνει η κύρια πρόταση φανερώνει:

• Το προτερόχρονο
• Το σύγχρονο
• Το υστερόχρονο

 
Εκφέρονται:
1. Απλή οριστική - πραγματικό γεγονός.
2. Υποτακτική - Όταν οι χρονικοί σύνδεσμοι συνοδεύονται από το αοριστολογικό ἄν (χρονικοϋποθετικές προτάσεις). Οι χρονικοί σύνδεσμοι ὅτε, ὁπότε, ἐπεὶ, ἐπειδὴ ενώνονται με το ἄν σε μια λέξη: ὅταν, ὁπόταν, ἐπὰν, ἐπειδὰν. Με τους άλλους συνδέσμους το ἄν δεν ενώνεται σε μια λέξη. Δηλώνουν:

• Προσδοκώμενο. Στην κύρια πρόταση υπάρχει οριστική μέλλοντα ή προστακτική (ή άλλη μελλοντική έκφραση).
• Αόριστη επανάληψη στο παρόν ή το μέλλον. Στην κύρια πρόταση υπάρχει οριστική ενεστώτα ή ενεστωτική έκφραση.

3. Ευκτική - Και αυτές λέγονται χρονικοϋποθετικές και δηλώνουν:

• Αόριστη επανάληψη στο παρελθόν. Στην κύρια πρόταση υπάρχει οριστική ιστορικού χρόνου ή δυνητική οριστική.
• Απλή σκέψη του λέγοντος. Στην κύρια πρόταση έχουμε δυνητική ευκτική.

4. Ευκτική του πλαγίου λόγου - (αντί της υποτακτικής με το ἄν) Όταν η χρονική πρόταση εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου.

Προσοχή!
Όταν μια χρονική πρόταση εκφέρεται με υποτακτική ή ευκτική είναι χρονικοϋποθετική.
Ο σύνδεσμος Πρὶν συντάσσεται με:

• Απαρέμφατο - Όταν η πρόταση εξάρτησης είναι καταφατική και σπάνια όταν είναι αρνητική.
• Έγκλιση - (απλή οριστική, υποτακτική, ευκτική) Όταν η πρόταση εξάρτησης είναι αρνητική.

 
Συντακτικός ρόλος:

• Λειτουργούν ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου.

 
Π.χ. Ἐπεὶ οἱ στρατιῶται ἐγένοντο ἐπὶ τοῦ ὄρους, κραυγὴ πολλὴ ἐγένετο.
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, Εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο ἐπεὶ, εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
Π.χ. Ἐπειδὰν τις εἰς τὴν καλουμένην γερουσίαν ἐγκρίθῇ, δεσπότης ἐστὶ τῶν πολλῶν.
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονικοϋποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον χρονικοϋποθετικό σύνδεσμο ἐπειδὰν, εκφέρεται με υποτακτική και με απόδοση το ἐστὶ σχηματίζει υποθετικό λόγο που δηλώνει την αόριστη επανάληψη στο παρόν – μέλλον. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου και της προϋπόθεσης.
Π.χ. Πρὶν δὲ ὁμοῦ εἶναι τοὺς πολλοὺς ἀλλήλων, συμμειγνύασιν οἱ κατὰ τὰ ἄκρα καὶ νικῶσι οἱ Ἑλληνες καὶ διώκουσιν.
Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική απαρεμφατική πρόταση. Εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο πρὶν, εκφέρεται με απαρέμφατο, γιατί η πρόταση εξάρτησης είναι καταφατική. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.
 
Μεταφραστικές οδηγίες:

• ὡς = όταν, μόλις
• ὅτε, ὁπότε = όταν, κάθε φορά που
• ἐπεὶ, ὲπειδὴ = όταν, αφού
• ἕως, ἔστε = μέχρι
• ἄχρι, μέχρι = μέχρι, έως ότου
• ἡνίκα, ὁπηνίκα = όταν
• πρὶν = πριν να
• ὁσάκις, ὁποσάκις = όσες φορές, κάθε φορά που
• ἐξ’ οὗ, ἐξ’ ὅτου, ἀφ’ οὗ, ἀφ’ ὅτου = από τον καιρό που, από τότε που
• ἐν ᾧ = ενώ, τον καιρό που, στο διάστημα που
• μέχρι οὗ, ἄχρι οὗ, ἕως οὗ = έως ότου

Ασκήσεις

Να αναγνωριστούν οι χρονικές προτάσεις:

1. Οἱ δὲ Βυζάντιοι ὡς εἶδον τὸ στράτευμα βίᾳ εἰσπῖπτον, φεύγουσιν ἐκ τῆς ἀγορᾶς.
2. Σκέψασθε δὲ καὶ αὐτοῦ Ἀνδοκίδου τὸν βίον, ἀφ’ οὗ ἠσέβηκε, καὶ εἴ τις τοιοῦτος ἕτερὸς ἐστιν.
3. Καίτοι ὅταν τις τὸν αὑτοῦ βίον τοῖς ἐχθροῖς καὶ τοῖς συκοφάνταις διανέμῃ, τοῦτ’ ἐστὶ τὸ βιοῦν τὀν βίον ἀβίωτον.
4. Ἐπειδὴ δὲ καὶ ὁ βάρβαρος ἦλθεν ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα, φασὶ μόνοι Βοιωτῶν οὐ μηδίσαι.
5. Ὅταν μὲν γὰρ τὰς τῶν παρανόμων γραφὰς δικάζητε, τοῦτο μόνον ἐπανορθοῦτε καὶ ταύτην τὴν πρᾶξιν κωλύετε, καθ’ ὅσον ἄν τὸ ψήφισμα μέλλῃ βλαπτειν τὴν πόλιν.
6. Ἀλλὰ μὴν καὶ ὁπότε εὐτυχοίη, οὐκ ἀνθρώπων ὑπερεφρόνει, ἀλλὰ θεοῖς χάριν ᾔδει.
7. Ἀνὴρ μὲν γὰρ ἀσεβὴς καὶ πονηρὸς τυχὸν ἄν φθάσειε τελευτήσας, πρὶν δοῦναι δίκην τῶν ἡμαρτημένων.
8. Μηδὲ δίκην δικάσῃς, πρὶν ἄν ἀμφοῖν μῦθον άκούσῃς.
9. Ἐπειδὴ δὲ ἐδείπνησαν καὶ νὺξ ἐγένετο, οἱ μὲν ταχθέντες ᾤχοντο καὶ καταλαμβάνουσι τὸ ὄρος, οἱ δὲ ἄλλοι αὐτοῦ ἀνεπαύοντο.
10. Καὶ ὅτε εἰρήνη ἦν, ὕμεῖς καὶ χρήμασι καὶ τιμαῖς τοὐτων ἐπλεονεκτεῖτε.
11. Ὡς δὲ ὁ Διόνυσος ἀνιστάμενος συνανέστησε μεθ' ἑαυτοῦ τὴν Ἀριάδνην, ἐκ τούτου δὴ φιλούντων τε καὶ ἀσπαζομένων ἀλλήλους σχήματα παρῆν θεάσασθαι
12. Ἐπεὶ δ' ὁ χειμὼν ἔληγεν, οἱ Ἀθηναῖοι ἔπλευσαν εἰς Προκόννησον.
13. Ἐπειδή τοῦτο τὸ ψήφισμα ἐψηφίσθη, ἔρχονται ἐπὶ τὸν Ἀγόρατὸν εἰς τὸν Πειραιᾶ.
14. Ἀφ' ὅτου πολέμιοι γεγενήμεθα, ουδεὶς ὑμῖν συμμαχεῖ.
15. Οὔτε τότε Κύρῳ ἤθελεν ἰέναι, πρὶν ἡ γυνὴ αὐτὸν ἔπεισε.
16. Ὅτε ἡ ναυμαχία ἐγένετο, ἔτυχεν ἐν Ἀβύδῳ ὤν.
17. Ὁπότε χειμὼν εἴη νοτερός, ἀπέλειπον τὰς ἐπάλξεις.
18. Αὐτοῦ διατρίψωμεν, ἕως ἂν φῶς γένηται.
19. Ὁσάκις Ἀθήναζε ἀφικοίμην, ἐπανηρώτων τὸν Σωκράτη.
20. Ἐν ὅσῳ ταῦτ' ἐπράττετο, Ἐπαμεινώνδας ἐξῄει.
21. Σπονδὰς ἐποιήσαντο, ἕως ἀπαγγελθείη τὰ λεχθέντα εἰς Λακεδαίμονα.
22. Περιμένετε, ἔστε ἂν ἔλθῃ.
23. Ταῦτα ἐποίουν, μέχρι σκότος ἐγένετο.
24. Γέγραφε δὲ καὶ ταῦτα ὁ αὐτὸς Θουκυδίδης Ἀθηναῖος ἑξῆς, ὡς ἕκαστα ἐγένετο, κατὰ θέρη καὶ χειμῶνας, μέχρι οὗ τήν τε ἀρχὴν κατέπαυσαν τῶν Ἀθηναίων Λακεδαιμόνιοι καὶ οἱ ξύμμαχοι...
25. Ὅτε ἡ ναυμαχία ἐγένετο, ἔτυχεν ἐν Ἀβύδῳ ὤν.
26. Ἐπειδὰν ὁ πόλεμος παρέλθῃ, ἀποδώσομεν ὑμῖν ταῦτα.
27. Ὅταν βορρᾶς πνέῃ, καλοί πλοῖ εἰσιν.
28. Ὁσάκις Ἀθήναζε ἀφικοίμην, ἐπανηρώτων τὸν Σωκράτη.
29. Ὁπότε τὸν μισθὸν ἔχοιμεν, ἀπίοιμεν ἂν.
30. Σπονδὰς ἐποιήσαντο, ἕως ἀπαγγελθείη τὰ λεχθέντα εἰς Λακεδαίμονα.
31. Οὐ πρότερον ἠθέλησεν ἀπελθεῖν, πρὶν αὐτὸν ἐξήλασαν.
32. Μὴ ἀπέλθητε, πρὶν ἂν ακούσητε.
33. Οὐκ ἀφίεσαν πρὶν παραθεῖεν αὐτοῖς ἄριστον.
34. Οὗτοι οὖν διέβησαν, πρὶν τοὺς ἄλλους ἀποκρίνασθαι.