Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Α' Γυμνασίου
Ενότητα 7
Ἀρριανός, Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις 2.3.1-8 (διασκευή)
Αρχαίο Κείμενο |
Μετάφραση |
Ὡς δὲ Άλέξανδρος ἐς Γόρδιον παρῆλθεν, |
Όταν ο Αλέξανδρος έφτασε στο Γόρδιο, |
πόθος λαμβάνει αὐτὸν τὴν ἅμαξαν ἰδεῖν τὴν Γορδίου |
τον κατέλαβε πόθος να δει την άμαξα του Γορδίου |
καὶ τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν. |
και το δεσμό του ζυγού της άμαξας. |
Πρὸς δὲ δὴ ἄλλοις καὶ τόδε περὶ τῆς ἁμάξηςἐμυθεύετο, |
Και μεταξύ άλλων, βέβαια, και αυτό λεγόταν για την άμαξα, |
ὅστις λύσειε τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν, |
ότι δηλαδή, όποιος λύσει το δεσμό του ζυγού της άμαξας, |
τοῦτον χρῆναι ἄρξαι τῆς Ἀσίας. |
αυτός ήταν ορισμένο από τη μοίρα να εξουσιάσει την Ασία. |
Ἦν δὲ ὁ δεσμὸς ἐκ φλοιοῦ κρανίας |
Ο δεσμός ήταν από φλούδα κρανιάς |
καὶ τούτου οὔτε τέλος οὔτε ἀρχὴ ἐφαίνετο. |
και αυτού δε φαινόταν ούτε τέλος ούτε αρχή. |
Ἀλέξανδρος δὲ, ὡς ἀπόρως μὲν εἶχεν ἐξευρεῖν λύσιν τοῦ δεσμοῦ, |
Ο Αλέξανδρος, επειδή αδυνατούσε να βρει τη λύση του δεσμού, |
ἄλυτον δὲ περιιδεῖν οὐκ ἤθελε, |
αλλά και δεν ήθελε να τον αφήσει άλυτο, |
(φοβούμενος) μή τινα καὶ τοῦτο ἐς τοὺς πολλοὺς κίνησιν ἐργάσηται, |
γιατί φοβόταν μήπως αυτό προκαλέσει κάποια αναταραχή στο πλήθος, |
παίσας τῷ ξίφει διέκοψε τὸν δεσμὸν καὶ λελύσθαι ἔφη. |
αφού χτύπησε το δεσμό με το ξίφος του, τον έκοψεκαι είπε ότι λύθηκε. |
Ἀπηλλάγη δ’ οὖν ἀπό τῆς ἁμάξης |
Απομακρύνθηκε, λοιπόν, από την άμαξα |
αὐτός τε καὶ οἱ ἀμφ’ αὐτόν |
ο ίδιος και οι σύντροφοί του |
ὡς τοῦ λογίου τοῦ ἐπὶ τῇ λύσει τοῦ δεσμοῦ ξυμβεβηκότος. |
με την ιδέα ότι είχε εκπληρωθεί ο χρησμός για τη λύση του δεσμού. |
Καὶ γὰρ καὶ τῆς νυκτός ἐκείνης βρονταί τε |
Και πράγματι τη νύχτα εκείνη βροντές |
καὶ σέλας ἐξ οὐρανοῦ ἐπεσήμηναν· |
και λάμψη από τον ουρανό έδωσαν σημείο επιδοκιμασίας· |
καὶ ἐπὶ τούτοις ἔθυε τῇ ὑστεραίᾳ Ἀλέξανδρος |
γι’ αυτό το λόγο ο Αλέξανδρος την επόμενη μέρα πρόσφερε θυσία |
τοῖς φήνασι θεοῖς |
στους θεούς που του φανέρωσαν |
τὰ τε σημεῖα καὶ τὴν λύσιν τοῦ δεσμοῦ. |
τα σημάδια και τον τρόπο λύσης του δεσμού. |
Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου (σελ. 54)
1. Γιατί θέλησε ο Αλέξανδρος να λύσει τον γόρδιο δεσμό;
Σύμφωνα με το κείμενο του Αρριανού, ο Αλέξανδρος όταν έφτασε στο Γόρδιο ζήτησε να δει την άμαξα του Γορδίου και τον δεσμό της. Σχετικά με αυτόν τον δεσμό υπήρχε ένας θρύλος ότι όποιος καταφέρει να τον λύσει θα γίνει ηγέτης ολόκληρης της Ασίας. Ο Μέγας Αλέξανδρος διεκδικούσε αυτόν τον τίτλο και γι’ αυτό ήθελε να προσπαθήσει να λύσει τον δεσμό ώστε να δημιουργήσει στους παρευρισκόμενους την εντύπωση ότι είναι ο καθορισμένος από τη μοίρα ηγέτης τους. Στη συνείδηση του λαού, τέτοιου είδους μυθεύματα παίζουν συνήθως πολύ σημαντικό ρόλο. Ο Μ. Αλέξανδρος το ήξερε αυτό και γι’ αυτό φρόντιζε εκτός από νικηφόρες εκστρατείες να κάνει και όσα χρειάζονταν ώστε να κερδίζει την αποδοχή του λαού στις περιοχές που κατακτούσε.
2. Ποιες δυσκολίες παρουσίαζε το εγχείρημα του Αλεξάνδρου και πώς τις ξεπέρασε ο νεαρός βασιλιάς;
Όταν ο Μ. ΑΛέξανδρος πήγε να λύσει τον δεσμό του ζυγού της άμαξας στο Γόρδιο διαπίστωσε ότι το εγχείρημα δεν ήταν καθόλου εύκολο. Ο δεσμός ήταν φτιαγμένος από φλοιό κρανιάς και δεν φαινόταν ούτε η αρχή ούτε το τέλος του. Γνωρίζοντας όμως ότι το να τον αφήσει άλυτο θα δημιουργούσε υποψίες στον λαό μήπως δεν ήταν τελικά αυτός η χρισμένος από τη μοίρα ηγέτης της Ασίας, τον έκοψε με το ξίφος του.
3. Πώς αποδεικνύεται από το κείμενο η πίστη του Αλεξάνδρου στα θεϊκά σημάδια και στους χρησμούς;
Το γεγονός ότι ο Μ. Αλέξανδρος έδωσε τόσο μεγάλη σημασία στο μύθευμα σχετικά με τον δεσμό του ζυγού της άμαξας του Γορδίου αποδεικνύει είτε ότι και ο ίδιος πίστευε σε τέτοιου είδους προφητείες, είτε ότι απλώς χρησιμοποιούσε τις δοξασίες του λαού για να τον χειριστεί. Ωστόσο ο Μ. Αλέξανδρος φαίνεται στ’ αλήθεια να πιστεύει στα θεϊκά σημάδια καθώς εκλαμβάνει τις αστραπές και τις βροντές που έπεσαν το ίδιο βράδυ ως θεϊκή επιβεβαίωση για τη λύση που επινόησε σχετικά με τον δεσμό. Ο ίδιος ο Αλέξανδρος μάλιστα την επόμενη μέρα έκανε θυσία στους Θεούς για να τους ευχαριστήσεις που τον φώτισαν στο να βρει την λύση του δεσμού.
4. Γνωρίζετε από την Ιστορία άλλα περιστατικά επίδειξης αποφασιστικότητας εκ μέρους σημαντικών ιστορικών προσώπων; Πώς αξιοποιήθηκαν αυτά τα περιστατικά από μέρους τους προκειμένου να πείσουν τις μάζες για την αξία τους και για τη σοβαρότητα των επιδιώξεών τους;
Μπροστά στο δύσκολο εγχείρημα της λύσης του Γόρδιου δεσμού ο Μ. Αλέξανδρος αποφάσισε να καινοτομήσει: αντί να λύσει τον δεσμό (πράγμα το οποίο φυσικά δεν μπορούσε να κάνει) τον έκοψε. Έδειξε με αυτόν τον τρόπο την αποφασιστικότητά του να γίνει ο ίδιος ο ηγέτης της Ασίας. Εκτός από τον Μ. Αλέξανδρο κι άλλες ιστορικές προσωπικότητες στην πορεία της ιστορίας έκαναν αντίστοιχες κινήσεις αποφασιστικότητας που άλλαξαν την πορεία των γεγονότων. Για παράδειγμα, ο Ιούλιος Καίσαρας καταδιώκοντας τον Πομπήιο, όταν έφτασε στις ακτές της Ιταλίας και διαπίστωσε ότι ο τελευταίος είχε φύγει με τον στόλο του προς την Ελλάδα. Ωστόσο, η αποφασιστικότητα του Καίσαρα δεν κάμφθηκε από την πραγματικότητα. Διέταξε να του κατασκευάσουν πλοία επί τόπου και συνέχισε με αυτόν τον τρόπο την καταδίωξη. Περνώντας στη συνέχεια με τα νέα του πλοία στην Ελλάδα, νίκησε τον Ρωμαϊκό στρατό στα Φάρσαλα και αναδείχθηκε κυρίαρχος ηγέτης της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Ένα άλλο ιστορικό παράδειγμα είναι ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος κατά τη διάρκεια του Α’ Βαλκανικού πολέμου συγκρούστηκε με τον βασιλιά Κωνσταντίνο πιέζοντάς τον να αλλάξει πορεία στον στρατό και να απελευθερώσει τη Θεσσαλονίκη. Η αποφασιστικότητα του Βενιζέλου δεν κάμφθηκε από το γεγονός ότι ο βασιλιάς Κωνσταντίνος ήταν και δικός του βασιλιάς και αρχηγός του στρατού και η επιμονή του αποδείχθηκε σωτήρια για την Ελλάδα. Ο στρατός των Ελλήνων κατάφερε να απελευθερώσει την πόλη μόλις τρεις μέρες πριν φθάσει σε αυτή ο αντίπαλος στρατός των Βουλγάρων. Έτσι χωρίς την επιμονή του Βενιζέλου η Θεσσαλονίκη μπορεί να ήταν σήμερα Βουλγαρική επικράτεια.
Σύμφωνα με το κείμενο του Αρριανού, ο Αλέξανδρος όταν έφτασε στο Γόρδιο ζήτησε να δει την άμαξα του Γορδίου και τον δεσμό της. Σχετικά με αυτόν τον δεσμό υπήρχε ένας θρύλος ότι όποιος καταφέρει να τον λύσει θα γίνει ηγέτης ολόκληρης της Ασίας. Ο Μέγας Αλέξανδρος διεκδικούσε αυτόν τον τίτλο και γι’ αυτό ήθελε να προσπαθήσει να λύσει τον δεσμό ώστε να δημιουργήσει στους παρευρισκόμενους την εντύπωση ότι είναι ο καθορισμένος από τη μοίρα ηγέτης τους. Στη συνείδηση του λαού, τέτοιου είδους μυθεύματα παίζουν συνήθως πολύ σημαντικό ρόλο. Ο Μ. Αλέξανδρος το ήξερε αυτό και γι’ αυτό φρόντιζε εκτός από νικηφόρες εκστρατείες να κάνει και όσα χρειάζονταν ώστε να κερδίζει την αποδοχή του λαού στις περιοχές που κατακτούσε.
2. Ποιες δυσκολίες παρουσίαζε το εγχείρημα του Αλεξάνδρου και πώς τις ξεπέρασε ο νεαρός βασιλιάς;
Όταν ο Μ. ΑΛέξανδρος πήγε να λύσει τον δεσμό του ζυγού της άμαξας στο Γόρδιο διαπίστωσε ότι το εγχείρημα δεν ήταν καθόλου εύκολο. Ο δεσμός ήταν φτιαγμένος από φλοιό κρανιάς και δεν φαινόταν ούτε η αρχή ούτε το τέλος του. Γνωρίζοντας όμως ότι το να τον αφήσει άλυτο θα δημιουργούσε υποψίες στον λαό μήπως δεν ήταν τελικά αυτός η χρισμένος από τη μοίρα ηγέτης της Ασίας, τον έκοψε με το ξίφος του.
3. Πώς αποδεικνύεται από το κείμενο η πίστη του Αλεξάνδρου στα θεϊκά σημάδια και στους χρησμούς;
Το γεγονός ότι ο Μ. Αλέξανδρος έδωσε τόσο μεγάλη σημασία στο μύθευμα σχετικά με τον δεσμό του ζυγού της άμαξας του Γορδίου αποδεικνύει είτε ότι και ο ίδιος πίστευε σε τέτοιου είδους προφητείες, είτε ότι απλώς χρησιμοποιούσε τις δοξασίες του λαού για να τον χειριστεί. Ωστόσο ο Μ. Αλέξανδρος φαίνεται στ’ αλήθεια να πιστεύει στα θεϊκά σημάδια καθώς εκλαμβάνει τις αστραπές και τις βροντές που έπεσαν το ίδιο βράδυ ως θεϊκή επιβεβαίωση για τη λύση που επινόησε σχετικά με τον δεσμό. Ο ίδιος ο Αλέξανδρος μάλιστα την επόμενη μέρα έκανε θυσία στους Θεούς για να τους ευχαριστήσεις που τον φώτισαν στο να βρει την λύση του δεσμού.
4. Γνωρίζετε από την Ιστορία άλλα περιστατικά επίδειξης αποφασιστικότητας εκ μέρους σημαντικών ιστορικών προσώπων; Πώς αξιοποιήθηκαν αυτά τα περιστατικά από μέρους τους προκειμένου να πείσουν τις μάζες για την αξία τους και για τη σοβαρότητα των επιδιώξεών τους;
Μπροστά στο δύσκολο εγχείρημα της λύσης του Γόρδιου δεσμού ο Μ. Αλέξανδρος αποφάσισε να καινοτομήσει: αντί να λύσει τον δεσμό (πράγμα το οποίο φυσικά δεν μπορούσε να κάνει) τον έκοψε. Έδειξε με αυτόν τον τρόπο την αποφασιστικότητά του να γίνει ο ίδιος ο ηγέτης της Ασίας. Εκτός από τον Μ. Αλέξανδρο κι άλλες ιστορικές προσωπικότητες στην πορεία της ιστορίας έκαναν αντίστοιχες κινήσεις αποφασιστικότητας που άλλαξαν την πορεία των γεγονότων. Για παράδειγμα, ο Ιούλιος Καίσαρας καταδιώκοντας τον Πομπήιο, όταν έφτασε στις ακτές της Ιταλίας και διαπίστωσε ότι ο τελευταίος είχε φύγει με τον στόλο του προς την Ελλάδα. Ωστόσο, η αποφασιστικότητα του Καίσαρα δεν κάμφθηκε από την πραγματικότητα. Διέταξε να του κατασκευάσουν πλοία επί τόπου και συνέχισε με αυτόν τον τρόπο την καταδίωξη. Περνώντας στη συνέχεια με τα νέα του πλοία στην Ελλάδα, νίκησε τον Ρωμαϊκό στρατό στα Φάρσαλα και αναδείχθηκε κυρίαρχος ηγέτης της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Ένα άλλο ιστορικό παράδειγμα είναι ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος κατά τη διάρκεια του Α’ Βαλκανικού πολέμου συγκρούστηκε με τον βασιλιά Κωνσταντίνο πιέζοντάς τον να αλλάξει πορεία στον στρατό και να απελευθερώσει τη Θεσσαλονίκη. Η αποφασιστικότητα του Βενιζέλου δεν κάμφθηκε από το γεγονός ότι ο βασιλιάς Κωνσταντίνος ήταν και δικός του βασιλιάς και αρχηγός του στρατού και η επιμονή του αποδείχθηκε σωτήρια για την Ελλάδα. Ο στρατός των Ελλήνων κατάφερε να απελευθερώσει την πόλη μόλις τρεις μέρες πριν φθάσει σε αυτή ο αντίπαλος στρατός των Βουλγάρων. Έτσι χωρίς την επιμονή του Βενιζέλου η Θεσσαλονίκη μπορεί να ήταν σήμερα Βουλγαρική επικράτεια.
Πατήστε εδώ για να μεταφερθείτε στο λεξικό της Νέας Ελληνικής
Αρχαία / Νέα Ελληνική |
Ενδεικτική Πρόταση |
ζεύξη [= η ένωση μεταξύ δύο αντικειμένων ή ακόμα και ζώων, π.χ. για το όργωμα / η σύνδεση δύο οχημάτων ή άλλων μηχανημάτων με σκοπό την παράλληλη λειτουργία τους / η κατασκευή γέφυρας που ενώνει δύο αντίπερα όχθες] |
π.χ. Η ζεύξη Ρίου-Αντιρρίου είναι ένα από τα πιο χρήσιμα οδικά έργα στην Ελλάδα. |
ζεύγμα [= το μέσο που χρησιμοποιείται για την σύνδεση] |
π.χ. Θα πρέπει να σφίξεις τα λουριά αρκετά ώστε να μην σπάσει το ζεύγμα. |
ζεύγος [=συνδυασμός δύο στοιχείων που αποτελούν ένα σύνολο] |
π.χ. Το ζεύγος, μετά την τελετή, έφυγε για το ταξίδι του μέλητος. |
ζευγάρι |
π.χ. Θα αγοράσω ένα ζευγάρι γάντια για το κρύο. |
ζευγίτης [= ο γεωργός] |
π.χ. Ο ζευγίτης οδήγησε τα ζώα στο χωράφι. |
ζευκτήριος [= που μπορει να χρησιμοποιηθεί για ζεύξη, σύνδεση] |
π.χ. Τα άλογα δεν είναι ζευκτήρια ζώα αν πρώτα δεν εξημερωθούν. |
ζευκτός [= που μπορεί να ζευχθεί] |
π.χ. Πρέπει να ελέγξω τα βόδια για να αποφασίσω πιο από όλα είναι περισσότερο ζευκτό. |
ζυγώνω [= πλησιάζω] |
π.χ. Ζύγωσε παιδάκι μου να σε φιλήσω. |
ζυγός |
π.χ. Ο ζυγός της άμαξας ήταν δεμένος από φλοιό κρανιάς. |
ζύγωμα [= πλησίασμα] |
π.χ. Το ζύγωμα των δύο πλοίων στην θάλασσα προκάλεσε τρόμο στους επιβάτες. |
ζευγηλάτης [= ο αγρότης που οργώνει το χωράφι με ένα ζευγάρι βόδια] |
π.χ. Ο ζευγηλάτης οδήγησε τα ζώα στο χωράφι. |
διάζευξη [= ο χωρισμός, η διάλυση / σχήμα λόγου με το οποίο παρατίθενται δύο διαφορετικές επιλογές] |
π.χ. Με το σχήμα της διάζευξης συνθέτουμε δύο προτάσεις με τη λέξη «ή». |
σύζευξη [= η ένωση] |
π.χ. Η σύζευξη των σχέσεων των δύο χωρών είναι απαραίτητη για τη σταθεροποίηση της ειρήνης. |
συζυγής |
π.χ. Η συζυγής ανάλυση των δύο θεμάτων διευκολύνει την αντικειμενικότητα. |
σύζυγος |
π.χ. Ο σύζυγος της Μαίρης είναι πιλότος. |
ομόζυξ [= για ζώα υπό τον ίδιο ζυγό / μέρη συνόλου, συγγενικές έννοιες ή σχέσεις / διαλεκτικά συστατικά] |
π.χ. Συχνά ο μύθος είναι ομόζυγος με τη λογική. |
Νέα Ελληνική |
Ενδεικτική Πρόταση |
ζεύω [= δένω ένα ζώο σε άροτρο ή άμαξα / (μεταφορικά) βάζω κάποιον να κάνει μια βαριά δουλειά] |
π.χ. Ζέψε μου το άλογο να φύγω για τη μάχη. |
ζέψιμο |
π.χ. Το ζέψιμο των βοδιών θέλει ειδική γνώση. |
ζευγάς [= ο αγρότης που οργώνει το χωράφι με ένα ζευγάρι βόδια] |
π.χ. Ο ζευγάς έζεψε τα βόδια στον ζυγό. |
ζευγαρώνω |
π.χ. Οι γάτες ζευγαρώνουν κυρίως την άνοιξη. |
ζευγαρωτός |
π.χ. Το ποίημα έχει ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία. |
ζυγαριά |
π.χ. Ανέβασε το τσουβάλι στη ζυγαριά για να το ζυγίσουμε. |
ζύγισμα |
π.χ. Το ζύγισμα των τροφίμων θα γίνεται στο ταμείο. |
ζύγιση |
π.χ. Είναι απαραίτητη η ακριβής ζύγιση των υλικών πριν το πείραμα. |
ζύγι |
π.χ. Με έκλεψε στο ζύγι. |
ζυγωματικός |
π.χ. Ήταν τόσο αδύνατος που τα ζυγωματικά του διακρίνονταν ανάγλυφα στο πρόσωπό του. |
ζυγοστάθμιση [= η διαδικασία με την οποία ελέγχεται η συμμετρική κατανομή του βάρους σε ένα σύστημα] |
π.χ. Πήγα το αυτοκίνητο στο συνεργείο για ζυγοστάθμιση. |
διαζύγιο |
π.χ. Μετά από συνεχείς καυγάδες αποφάσισαν να πάρουν διαζύγιο. |
διαζευκτήριο [= το έγγραφο του διαζυγίου] |
π.χ. Τα χαρτιά του διαζευκτηρίου θα τα ετοιμάσει ο δικηγόρος. |
διαζευγμένος |
π.χ. Είναι διαζευγμένος και έχει δύο παιδιά από τον πρώτο του γάμο. |
σύζευγμα [= η συνένωση] |
π.χ. Το σύζευγμα δύο μορίων υδρογόνου και ενός μορίου οξυγόνου συνιστά το νερό. |
συζυγικός |
π.χ. Το μοίρασμα των δουλειών του σπιτικού περιλαμβάνεται στις συζυγικές υποχρεώσεις. |
Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου (σελ.55)
1. Να γράψετε τι δηλώνουν σε σχέση με όσα διδαχτήκατε στις προηγούμενες Ενότητες (πρόσωπο που ενεργεί, κατάσταση κτλ.) τα παράγωγα ουσιαστικά του ρ. ζεύγνυμι:
2. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Αʹ με τις κατάλληλες από τη στήλη Βʹ:
3. Να γράψετε λέξεις της α.ε. από τον Λεξιλογικό Πίνακα που αντιστοιχούν στους ορισμούς που δίνονται:
4. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω φράσεων με την κατάλληλη λέξη από αυτές που δίνονται στο πλαίσιο:
- ἡ ζεῦξις - ενέργεια/κατάσταση
- τὸ ζεῦγμα - αποτέλεσμα ενέργειας
- τὸ ζεῦγος - αποτέλεσμα ενέργειας
2. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Αʹ με τις κατάλληλες από τη στήλη Βʹ:
- δημοσία → δαπάνη
- η εσχάτη → των ποινών
- δόξα → τω θεώ
- εν βρασμώ → ψυχής
- εφ' όλης → της ύλης
- επί τη → ευκαιρία
3. Να γράψετε λέξεις της α.ε. από τον Λεξιλογικό Πίνακα που αντιστοιχούν στους ορισμούς που δίνονται:
- Αυτός που δεν έχει ζευγάρι, ο άγαμος - ἄζυξ
- Ο διαχωρισμός - διάζευξις
- Ο ενωμένος με κάποιον άλλο κάτω από τον ίδιο ζυγό / ο έγγαμος - σύζυξ, ὁμόζυξ
- Η ένωση - ζεῦξις, σύζευξις, συζυγία
4. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω φράσεων με την κατάλληλη λέξη από αυτές που δίνονται στο πλαίσιο:
- «Στοιχηθείτε κατά ζευγάρια» είπε ο γυμναστής και οι μαθητές έφτιαξαν δυάδες.
- Αβάσταχτος ήταν για τους Έλληνες ο ζυγός (μτφ.) του Τούρκου κατακτητή.
- Η ζεύξη Ρίου-Αντιρρίου είναι από τα έργα υποδομής που έλυσαν χρόνια προβλήματα.
- Από τα δώρα που πήρα για τη γιορτή μου αυτό που μου άρεσε ιδιαίτερα ήταν ένα ζευγάρι κόκκινα γάντια.
Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου (σελ.56)
1. Να σχηματίσετε παράγωγα ουσιαστικά που να φανερώνουν όργανο ή μέσο από τα παρακάτω ρήματα.
2. Να σχηματίσετε από τα παρακάτω ρήματα παράγωγα ουσιαστικά που να φανερώνουν τόπο.
3. Να αντιστοιχίσετε τα ρήματα της στήλης Αʹ με τα παράγωγα ουσιαστικά τους στη στήλη Βʹ και να γράψετε δίπλα στο καθένα τι δηλώνει.
- θέλγω - τὸ θέλγητρο
- κομίζω - τὰ κόμιστρα
- φοβέω, φοβῶ - τὸ φόβητρο
- πλήττω - τὸ πλήκτρο
- λάμπω - ὁ λαμπτήρας
- λύω - τὸ λύτρο
- χέω - ἡ χύτρα, ἡ χοάνη
2. Να σχηματίσετε από τα παρακάτω ρήματα παράγωγα ουσιαστικά που να φανερώνουν τόπο.
- ἐργάζομαι - τὸ εργαστήριο
- ὀρχέομαι, ὀρχοῦμαι - ἡ ορχήστρα
- δικάζω - τὸ διακστήριο
- γυμνάζω - τὸ γυμναστήριο
3. Να αντιστοιχίσετε τα ρήματα της στήλης Αʹ με τα παράγωγα ουσιαστικά τους στη στήλη Βʹ και να γράψετε δίπλα στο καθένα τι δηλώνει.
- κεράννυμι (=αναμειγνύω) - κρατήρ → όργανο/μέσο
- κλείω (=κλείνω) - κλεῖθρον (=κλειδί) → όργανο/μέσο
- λέχομαι (=κοιμίζω κάποιον) - λέκτρον (=κρεβάτι) → όργανο/μέσο
- γλύφω (=σκαλίζω) - γλύφανον (=σμίλη) → όργανο/μέσο
- νίζω/νίπτω (=πλένω) - νιπτήρ → όργανο/μέσο
Η κλίση του Παρατατικού και του Αορίστου και η χρονική αύξηση:
Όπως το "λύω" κλίνονται:
- Θύω, πιστεύω, χορεύω, κελεύω, τοξεύω, παύω, στρατεύω, μαντεύω, παιδεύω, θηρεύω, βουλεύω, θεραπεύω, ἐρμηνεύω, πορεύω κ.ά.
- Κηρύττω, ταράττω, πράττω, ἀλλάττω, φυλάττω, τάττω κ.ά.
- Τρίβω, γράφω, βλάπτω, ῥίπτω, κρύπτω κ.ά.
- Σπουδάζω, κομίζω, γυμνάζω, σῴζω, παρασκευάζω, πείθω, ἐλπίζω, φροντίζω, κ.ά.
Η κλίση του εἰμὶ:
Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου (σελ. 58-59)
1. Να συμπληρώσετε τον κατάλληλο τύπο οριστικής παρατατικού του ρήματος εἰμὶ στις παρακάτω φράσεις.
2. Να γράψετε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων στον αντίστοιχο τύπο του παρατατικού (όσα δίνονται στον ενεστώτα) ή του ενεστώτα (όσα δίνονται στον παρατατικό).
3. Να μεταφέρετε τις ακόλουθες φράσεις στην α.ε.
4. Να συμπληρώσετε τους αντίστοιχους τύπους των άλλων χρόνων των ρημάτων που δίνονται στον πίνακα.
5. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων.
6. Συμπληρώνοντας τις λέξεις που ζητούνται στα αντίστοιχα τετραγωνίδια θα σχηματιστεί στην έγχρωμη στήλη το όνομα της συζύγου του Περικλή:
- ῾Ο ᾽Αριστείδης δίκαιος ἦν.
- ᾽Ιατρὸς ἦν ἄτεχνος (= χωρίς γνώση της τέχνης του, αδαής).
- Η μήτηρ καὶ ἡ θυγάτηρ καλαὶ ἦσαν.
- ᾽Εγὼ σύμβουλος ἀγαθὸς ἦν ὑμῖν.
- ῾Ο δὲ τρόπος τῆς ὀρχήσεως οὗτος ἦν.
2. Να γράψετε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων στον αντίστοιχο τύπο του παρατατικού (όσα δίνονται στον ενεστώτα) ή του ενεστώτα (όσα δίνονται στον παρατατικό).
- ῾Ο δοῦλος βοηθὸς ἦν τοῦ κυρίου αὐτοῦ. Ενεστώτας: ἐστὶ
- ῾Υμεῖς ἐστε προγόνων ἀγαθῶν. Παρατατικός: ἦτε
- Οἱ τριάκοντα ἦσαν τύραννοι. Ενεστώτας: εἰσὶ
- Σὺ εἶ φίλος ἡμῖν. Ενεστώτας: ἦσθα
- Δημοσθένης ἦν δεινότατος λέγειν. Ενεστώτας: ἐστὶ
3. Να μεταφέρετε τις ακόλουθες φράσεις στην α.ε.
- εσύ άλλαζες - σὺ ἤλλατες
- εγώ έβλαψα - ἐγὼ ἔβλαψα
- εμείς διδάσκαμε - ἡμεῖς ἐδιδάσκομεν
- εσείς ψηφίσατε - ὑμεῖς ἐψηφίσατε
- οι πολίτες κινδύνευαν - οἱ πολῖται ἐκινδύνευον
4. Να συμπληρώσετε τους αντίστοιχους τύπους των άλλων χρόνων των ρημάτων που δίνονται στον πίνακα.
- ἀγοράζεις - ἠγόραζες - ἀγοράσεις - ἠγόρασας
- διώκει - ἐδίωκε -διώξει - ἐδίωξε
- κόπτετε - ἐκόπτετε - κόψετε - ἐκόψατε
- παύουσι - ἔπαυον - παύσουσι - ἔπαυσαν
- τρέπομεν - ἐτρέπομεν - τρέψομεν - ἐτρέψαμεν
- γυμνάζεις - ἐγύμναζες - γυμνάσεις - ἐγύμνασας
- πείθουσι - ἔπειθον - πείσουσι - ἔπεισαν
- πλήττει - ἔπληττε - πλήξει - ἔπληξε
- ἁρπάζομεν - ἡρπάζομεν - ἁρπάσομεν - ἡρπάσαμεν
- στρέφετε - ἐστρέφετε - στρέψετε - ἐστρέψατε
5. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων.
- ῾Ο στρατηγὸς ἐκήρυξε (κηρύττει, οριστ. αορ.) τὸν πόλεμον.
- Αἱ μυροφόραι μύρον ἔφερον (φέρω, οριστ. παρατ.).
- Οἱ πολέμιοι τὴν αὑτῶν δύναμιν ἤθροιζον (ἀθροίζω, οριστ. παρατ.).
- Κῦρος ἐκέλευσε (κελεύω, οριστ. αορ.) τοὺς στρατιώτας μάχεσθαι.
- Σὺ ἐφύλαξας (φυλάττω, οριστ. αορ.) τὴν τῶν νόμων τάξιν.
6. Συμπληρώνοντας τις λέξεις που ζητούνται στα αντίστοιχα τετραγωνίδια θα σχηματιστεί στην έγχρωμη στήλη το όνομα της συζύγου του Περικλή:
- αʹ πληθ. οριστ. αορ. ρ. ἀθροίζω → ἠθροίσαμεν
- γʹ εν. οριστ. αορ. ρ. κρούω → ἔκρουσε
- βʹ εν. οριστ. παρατ. ρ. κόπτω → ἔκοπτες
- βʹ εν. οριστ. αορ. ρ. σῴζω → ἔσωσας
- γʹ εν. οριστ. αορ. ρ. ἱππεύω → ἵππευσε
- γ΄ πληθ. οριστ. παρατ. ρ. νομίζω → ἐνόμιζον
- β΄ πληθ. οριστ. αορ. ρ. ἐλπίζω → ἠλπίσατε
