Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Α' Γυμνασίου
Ενότητα 4
Λουκιανός, Ἀληθὴς Ἱστορία 2.3-4 (διασκευή)
Αρχαίο Κείμενο |
Μετάφραση |
Πλέομεν ὅσον τριακοσίους σταδίους |
Πλέουμε περίπου τριακόσια στάδια |
καὶ νήσῳ μικρᾷ καὶ ἐρήμῃ προσφερόμεθα. |
και αγκυροβολούμε σ' ένα νησί μικρό και έρημο. |
Μείναντες δὲ ἐν τῇ νήσῳ πέντε ἡμέρας, τῇ ἕκτῃ ἐξορμῶμεν |
Κι αφού μείναμε στο νησί πέντε μέρες, την έκτη ξεκινούμε |
καὶ τῇ ὀγδόῃ καθορῶμεν ἀνθρώπους πολλοὺς |
και την όγδοη διακρίνουμε πολλούς ανθρώπους |
ἐπὶ τοῦ πελάγους διαθέοντας, |
να τρέχουν εδώ κι εκεί πάνω στη θάλασσα, |
ἅπαντα ἡμῖν προσεοικότας καὶ τὰ σώματα καὶ τὰ μεγέθη, |
που έμοιαζαν με μας σε όλα και στο σώμα και στο ανάστημα |
πλὴν τῶν ποδῶν μόνων· |
εκτός μόνο από τα πόδια· |
ταῦτα γὰρ ἔχουσι φέλλινα· |
γιατί αυτά τα είχαν κατασκευασμένα από φελλό· |
ἀφ’ οὗ δὴ, οἶμαι, καὶ καλοῦνται Φελλόποδες. |
γι’ αυτό το λόγο μάλιστα, νομίζω, και ονομάζονται Φελλόποδες. |
Θαυμάζομεν οὖν ὁρῶντες οὐ βαπτιζομένους, |
Απορούμε, λοιπόν, βλέποντάς τους να μη βουλιάζουν, |
ἀλλὰ ὑπερέχοντας τῶν κυμάτων |
αλλά να μένουν πάνω στα κύματα |
καὶ ὁδοιποροῦντας ἀδεῶς. |
και να βαδίζουν χωρίς φόβο. |
Οἱ δὲ καὶ προσέρχονται καὶ ἀσπάζονται ἡμᾶς |
Και αυτοί μας πλησιάζουν και μας καλωσορίζουν |
λέγουσί τε ἑλληνικῇ φωνῇ |
και μας λένε στα ελληνικά |
εἰς Φελλὼ τὴν αὐτῶν πατρίδα ἐπείγεσθαι. |
ότι βιάζονται (να φτάσουν) στη Φελλώ, την πατρίδα τους. |
Μέχρι μὲν οὖν τινος συνοδοιποροῦσι ἡμῖν παραθέοντες, |
Ως ένα σημείο, λοιπόν, μας συνοδεύουν τρέχοντας δίπλα μας, |
εἶτα ἀποτρεπόμενοι τῆς ὁδοῦ βαδίζουσιν |
και έπειτα, αλλάζοντας δρόμο, προχωρούν |
εὔπλοιαν ἡμῖν ἐπευχόμενοι. |
ευχόμενοι σε μας «καλό ταξίδι». |
Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου (σελ. 29)
1. Ποια αξιοπερίεργα χαρακτηριστικά παρουσιάζουν οι Φελλόποδες που περιγράφει ο Λουκιανός;
Οι Φελλόποδες, όπως τους παρουσιάζει ο Λουκιανός, είναι πλάσματα που μοιάζουν στους ανθρώπους σε όλα τους τα χαρακτηριστικά εκτός από τα πόδια, τα οποία ήταν από φελλό. Με τον τρόπο αυτό μπορούσαν να περπατούν πάνω στη θάλασσα χωρίς να βυθίζονται στο νερό.
2. Πώς συμπεριφέρθηκαν οι Φελλόποδες στον αφηγητή και στους συντρόφους του;
Οι Φελλόποδες συμπεριφέρθηκαν με φιλική και ευγενική συμπεριφορά απέναντι στον αφηγητή και τους συντρόφους του. Όταν συναντήθηκαν στη θάλασσα, οι Φελλόποδες τους πλησίασαν και τους χαιρέτησαν στα ελληνικά, λέγοντας ότι πηγαίνουν προς τη Φελλό, την πατρίδα τους. Μάλιστα ταξίδεψαν μαζί τους, περπατώντας δίπλα στο πλοίο τους, για ένα διάστημα, μέχρι που άλλαξαν δρόμο αφού τους ευχήθηκαν καλό ταξίδι.
3. Να συγκρίνετε τους φανταστικούς ήρωες του Λουκιανού με τους αγαπημένους σας χαρακτήρες από τον κόσμο των κινουμένων σχεδίων ή της επιστημονικής φαντασίας.
Οι Φελλόποδες σαν πλάσματα φανταστικά, μοιάζουν με τους ήρωες κινουμένων σχεδίων σε πολλά σημεία. Βασική ομοιότητα είναι ο ανθρωπομορφικός χαρακτήρας, καθώς, αν και δεν είναι άνθρωποι, μοιάζουν στην μορφή με τους ανθρώπους αλλά και στη συμπεριφορά τους, καθώς είναι φιλικοί, εξωστρεφείς και εγκάρδιοι. Τα φέλλινα πόδια τους είναι ένα στοιχείο εξωπραγματικό που τους διαφοροποιεί από τους ανθρώπους και τους δίνει κάποιου είδους υπερφυσική δυνατότητα. Όπως πολλοί ήρωες κινουμένων σχεδίων έχουν κάποια ιδιαίτερη δύναμη (να γίνονται αόρατοι, να πετάνε, να έχουν υπερφυσική δύναμη), έτσι και οι Φελλόποδες έχουν ως «δύναμή τους» την ικανότητα να περπατάνε στο νερό εξ’ αιτίας της ιδιαίτερης ανατομίας των ποδιών τους που είναι φτιαγμένα από φελλό.
Οι Φελλόποδες, όπως τους παρουσιάζει ο Λουκιανός, είναι πλάσματα που μοιάζουν στους ανθρώπους σε όλα τους τα χαρακτηριστικά εκτός από τα πόδια, τα οποία ήταν από φελλό. Με τον τρόπο αυτό μπορούσαν να περπατούν πάνω στη θάλασσα χωρίς να βυθίζονται στο νερό.
2. Πώς συμπεριφέρθηκαν οι Φελλόποδες στον αφηγητή και στους συντρόφους του;
Οι Φελλόποδες συμπεριφέρθηκαν με φιλική και ευγενική συμπεριφορά απέναντι στον αφηγητή και τους συντρόφους του. Όταν συναντήθηκαν στη θάλασσα, οι Φελλόποδες τους πλησίασαν και τους χαιρέτησαν στα ελληνικά, λέγοντας ότι πηγαίνουν προς τη Φελλό, την πατρίδα τους. Μάλιστα ταξίδεψαν μαζί τους, περπατώντας δίπλα στο πλοίο τους, για ένα διάστημα, μέχρι που άλλαξαν δρόμο αφού τους ευχήθηκαν καλό ταξίδι.
3. Να συγκρίνετε τους φανταστικούς ήρωες του Λουκιανού με τους αγαπημένους σας χαρακτήρες από τον κόσμο των κινουμένων σχεδίων ή της επιστημονικής φαντασίας.
Οι Φελλόποδες σαν πλάσματα φανταστικά, μοιάζουν με τους ήρωες κινουμένων σχεδίων σε πολλά σημεία. Βασική ομοιότητα είναι ο ανθρωπομορφικός χαρακτήρας, καθώς, αν και δεν είναι άνθρωποι, μοιάζουν στην μορφή με τους ανθρώπους αλλά και στη συμπεριφορά τους, καθώς είναι φιλικοί, εξωστρεφείς και εγκάρδιοι. Τα φέλλινα πόδια τους είναι ένα στοιχείο εξωπραγματικό που τους διαφοροποιεί από τους ανθρώπους και τους δίνει κάποιου είδους υπερφυσική δυνατότητα. Όπως πολλοί ήρωες κινουμένων σχεδίων έχουν κάποια ιδιαίτερη δύναμη (να γίνονται αόρατοι, να πετάνε, να έχουν υπερφυσική δύναμη), έτσι και οι Φελλόποδες έχουν ως «δύναμή τους» την ικανότητα να περπατάνε στο νερό εξ’ αιτίας της ιδιαίτερης ανατομίας των ποδιών τους που είναι φτιαγμένα από φελλό.
Πατήστε εδώ για να μεταφερθείτε στο λεξικό της Νέας Ελληνικής
Αρχαία / Νέα Ελληνική |
Ενδεικτική Πρόταση |
τὸ φώνημα [= ο φθόγγος] |
Για να μπορέσει ένα παιδί να μάθει ανάγνωση και γραφή θα πρέπει να είναι σε θέση να ξεχωρίζει τα φωνήματα των λέξεων. |
φωνητικός [=αυτός που σχετίζεται με τη φωνή] |
Μετά από τόσες ώρες τραγούδι πόνεσαν οι φωνητικές μου χορδές. |
φωνῆεν |
Τα φωνήεντα είναι 7: α,ι,υ,η,ε,ο,ω. |
φωνασκέω, φωνασκῶ [= (α.ε.) καλλιεργώ τη φωνή μου, (ν.ε.) φωνάζω δυνατά, κραυγάζω |
Μη φωνασκείτε μέσα στο νοσοκομείο γιατί αναστατώνετε τους αρρώστους. |
ἡ φωνασκία [= το να φωνάζει κανείς] |
Δεν του άρεσαν οι φωνασκίες και οι τσακωμοί. |
ἡ εὐφωνία [=η καλή φωνή] |
Είχε από μικρή το χάρισμα της ευφωνίας και αποφάσισε να γίνει τραγουδίστρια. |
ἀναφωνέω, ἀναφωνῶ [= φωνάζω δυνατά] |
«Έλεος!», αναφώνησε απελπισμένος. |
διαφωνέω, διαφωνῶ ἡ διαφωνία |
Δεν διαφωνώ από πείσμα, αλλά επειδή έχω διαφορετική άποψη. |
συμφωνέω, συμφωνῶ ἡ συμφωνία |
Συμφώνησα μαζί του μόνο και μόνο για να τελειώσει η συζήτηση εδώ. |
σύμφωνος |
Η στάση σου δεν με βρίσκει σύμφωνο |
ἄφωνος [<α+φωνή, αυτός που δεν έχει φωνή] |
Δεν περίμενα σε καμία περίπτωση να μου μιλήσει με αυτόν τον τρόπο, με άφησε άφωνο. |
ἡ ἀφωνία [= η απώλεια της φωνής] |
Ο λαιμός του έχει κλείσει και ο γιατρός σύστησε αφωνία για μερικές μέρες. |
καλλίφωνος [= αυτός που έχει καλή φωνή] |
Ήταν εξαιρετικά καλλίφωνος και όλες οι χορωδίες ήθελαν να τον έχουν. |
παράφωνος |
Η καθηγήτρια τον δέχτηκε στην χορωδία αν και ήταν εντελώς παράφωνος. |
ἡ παραφωνία |
(Κυριολεκτικά) Είχαμε κάνει πολλές πρόβες στο τραγούδι μας και δεν κάναμε ούτε μια παραφωνία. (Μεταφορικά) Η πολυκατοικία στη μέση του καταπράσινου δάσους είναι μια παραφωνία στο τοπίο. |
πολύφωνος ἡ πολυφωνία |
(Κυριολεκτικά) Η πολυφωνία σε μια χορωδία δημιουργεί ένα αρμονικό αποτέλεσμα. (Μεταφορικά) Η πολυφωνία απόψεων είναι βασικό συστατικό της δημοκρατίας. |
Νέα Ελληνική |
Ενδεικτική Πρόταση |
φωνάζω |
Βγάλε τα ακουστικά από τα αυτιά σου ώστε να μην χρειάζεται να φωνάζω για να με ακούσεις. |
φωναχτά |
Διάβασε το κείμενο φωναχτά για να σε ακούω. |
φωνακλάς |
Ήταν φωνακλάς και του έκαναν συνεχώς παρατηρήσεις για ησυχία. |
φωνηεντικός [= αυτός που σχετίζεται με τα φωνήεντα] |
Η γραφή των Φοινίκων αποτελούνταν μόνο από σύμφωνα. Όμως δεν υπάρχει στην ιστορία κάποια αποκλειστικά φωνηεντική γραφή. |
ευφωνικός |
Κάναμε πολλές πρόβες στο τραγούδι μας ώστε το αποτέλεσμα να είναι όσο πιο ευφωνικό γίνεται. |
μικρόφωνο |
Μίλα πιο κοντά στο μικρόφωνο γιατί δεν σε ακούει κανείς. |
μεγάφωνο |
Ο Δήμος έπαιζε τα Χριστούγεννα από τα μεγάφωνα εορταστική μουσική. |
πολυφωνικός |
Η χορωδία του σχολείου μου είναι πολυφωνική με 4 διαφορετικές φωνές. |
μεγαλόφωνα (ή -ως) |
Είπε το ποίημά του μεγαλόφωνα και χωρίς να ντραπεί. |
γραμμόφωνο |
Φέραμε το γραμμόφωνο από το σπίτι της γιαγιάς για να ακούμε δίσκους βινυλίου. |
φωνογράφος |
Άνοιξε κρυφά τον φωνογράφο και ηχογράφησε όλη τη συζήτησή μας. |
φωνοληψία |
Θα ηχογραφήσουμε το τραγούδι μας με ειδικά μηχανήματα ώστε να πετύχουμε υψηλής ποιότητας φωνοληψία. |
φωνολογία |
Αποφάσισε μετά το πανεπιστήμιο να ειδικευτεί στην φωνολογία. |
Φωνολογικός |
Οι φωνολογικοί κανόνες αφορούν σύνολα φωνημάτων που έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά. |
Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου (σελ. 30)
1. Συνδυάζοντας τις λέξεις της στήλης Α′ με τις κατάλληλες από τη στήλη Β′ να δημιουργήσετε ονοματικά σύνολα:
2. Χρησιμοποιώντας λέξεις μόνο από τον Λεξιλογικό Πίνακα να δώσετε ένα συνώνυμο ή ένα αντώνυμο των παρακάτω λέξεων:
Συνώνυμα:
- μικροφονική → εγκατάσταση
- σύμφωνη → γνώμη
- φωνητικές → χορδές
- χάριν → ευφωνίας
- παράφωνη → χορωδία
- φωνηεντικά → πάθη
2. Χρησιμοποιώντας λέξεις μόνο από τον Λεξιλογικό Πίνακα να δώσετε ένα συνώνυμο ή ένα αντώνυμο των παρακάτω λέξεων:
Συνώνυμα:
- έριδα, διχογνωμία → διαφωνία
- εὔφωνος → καλλίφωνος
- πλουραλίσμος → πολυφωνία
- κραυγάζω → φωνασκώ
- κοκόφωνος → παράφωνος
- δυσαρμονία → παραφωνία
- χαμηλόφωνα → φωναχτά
- διαφωνία → συμφωνία
- ψιθυρίζω → φωνασκώ
- μονοφωνία → πολυφωνία
Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου (σελ. 32)
1. Να κατατάξετε τα παρακάτω παράγωγα ουσιαστικά στην κατηγορία στην οποία ανήκουν. Στη συνέχεια να υπογραμμίσετε την κατάληξή τους.
2. Να γράψετε την πρωτότυπη λέξη των ουσιαστικών της προηγούμενης άσκησης.
3. Να αντιστοιχίσετε τα παράγωγα ουσιαστικά της στήλης Α′ με τα πρωτότυπα ουσιαστικά της στήλης Β′ και να γράψετε στη στήλη Γ′ αν αυτά είναι υποκοριστικά, περιεκτικά ή τοπικά:
4. Να αντιστοιχίσετε τα παράγωγα ουσιαστικά (στήλη Α′) με την κατηγορία στην οποία ανήκουν (στήλη Β′):
Υποκοριστικά:
5. Να γράψετε παράγωγα ουσιαστικά των παρακάτω λέξεων που να δηλώνουν αυτό που ζητείται στην παρένθεση:
- παιδάριον - υποκοριστικό
- λογεῖον - τοπικό
- θυρίς - υποκοριτικό
- πυργίδιον - υποκοριστικό
- παρθενών - περιεκτικό
- μαγειρεῖον - τοπικό
- παιδίσκη - υποκοριστικό
- ξιφίδιον - υποκοριστικό
2. Να γράψετε την πρωτότυπη λέξη των ουσιαστικών της προηγούμενης άσκησης.
- παιδάριον < παῖς
- λογεῖον < λόγος
- θυρίς < θύρα
- πυργίδιον < πύργος
- παρθενών < παρθένος
- μαγειρεῖον < μάγειρος
- παιδίσκη < παῖς
- ξιφίδιον < ξίφος
3. Να αντιστοιχίσετε τα παράγωγα ουσιαστικά της στήλης Α′ με τα πρωτότυπα ουσιαστικά της στήλης Β′ και να γράψετε στη στήλη Γ′ αν αυτά είναι υποκοριστικά, περιεκτικά ή τοπικά:
- ἀρχεῖον < ἀρχή → τοπικό
- σφηκιά < σφήξ → περιεκτικό
- οἰκίσκος < οἶκος → υποκοριστικό
- σανδάλιον < σάνδαλον → υποκοριστικό
- ξενών < ξένος → περιεκτικό
- σανίδιον < σανίς → υποκοριστικό
4. Να αντιστοιχίσετε τα παράγωγα ουσιαστικά (στήλη Α′) με την κατηγορία στην οποία ανήκουν (στήλη Β′):
Υποκοριστικά:
- πετρίδιον, ἐπύλλιον, πλοιάριον, ψηφίς, χρυσίον
- κουρεῖον
- περιστερεών
5. Να γράψετε παράγωγα ουσιαστικά των παρακάτω λέξεων που να δηλώνουν αυτό που ζητείται στην παρένθεση:
- χῶρος (υποκοριστικό) → χωρίον
- θήρ (υποκοριστικό) → θηρίον
- γραφεύς (τοπικό) → γραφεῖον
- ὄμμα (υποκοριστικό) → ὀμμάτιον
- κίων (υποκοριστικό) → κιονίσκος
- ὠδή (τοπικό) → ᾠδεῖον
Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου (σελ. 34)
1. Να συμπληρώσετε τις πτώσεις που λείπουν στον παρακάτω πίνακα:
2. Να μεταφέρετε τα ουσιαστικά στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού
3. Να αντιστοιχίσετε τα ουσιαστικά της στήλης Α′ με τις πτώσεις τους στη στήλη Β′:
4. Να συμπληρώσετε τις καταλήξεις και να τονίσετε τα ουσιαστικά και τους τύπους του άρθρου.
Τοῦ μυστηρίου, τὴν νῆσον, τοῖς σταδίοις, τὰ δένδρα, τῶν δώρων, τοῦ οἴκου, τὸν ἰατρον, τῳ ἐφήβῳ, τοῦ καρποῦ, τοῖς ποταμοῖς, ταῖς ψήφοις, τούς γεωργούς, τούς ἀνθρώπους, τὸν Λουκιανὸν.
5. Στις προτάσεις που ακολουθούν να συμπληρώσετε την κατάλληλη πτώση του ουσιαστικού και στη συνέχεια να γράψετε την ίδια πτώση του άλλου αριθμού:
- ἡ ἄμπελος / τῆς ἀμπέλου / τῇ ἀμπέλῳ / τὴν ἄμπελον / ὦ ἄμπελε ※ αἱ ἄμπελοι / τῶν ἀμπέλων / ταῖς ἀμπέλοις / τὰς ἀμπέλους / ὦ ἄμπελοι
- ὁ ταῦρος / τοῦ ταύρου / τῷ ταύρῳ / τὸν ταῦρον / ὦ ταῦρε ※ οἱ ταῦροι / τῶν ταύρων / τοῖς ταύροις / τοὺς ταύρους / ὦ ταῦροι
2. Να μεταφέρετε τα ουσιαστικά στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού
- τοῖς ὀφθαλμοῖς - τῷ ὀφθαλμῷ
- τῇ νήσῳ - ταῖς νήσοις
- τοῖς ἀνθρώποις - τῷ ἀνθρώπῳ
- τὸν οἶνον - τοὺς οἴνους
- τοὺς ὅρκους - τὸν ὅρκον
- τῷ ποτηρίῳ - τοῖς ποτηρίοις
3. Να αντιστοιχίσετε τα ουσιαστικά της στήλης Α′ με τις πτώσεις τους στη στήλη Β′:
- σταδίους → αιτιατική πληθυντικού
- Λουκιανός → ονομαστική ενικού
- ποταμῶν → γενική πληθυντικού
- νήσῳ → δοτική ενικού
- τυροῦ → γενική ενικού
4. Να συμπληρώσετε τις καταλήξεις και να τονίσετε τα ουσιαστικά και τους τύπους του άρθρου.
Τοῦ μυστηρίου, τὴν νῆσον, τοῖς σταδίοις, τὰ δένδρα, τῶν δώρων, τοῦ οἴκου, τὸν ἰατρον, τῳ ἐφήβῳ, τοῦ καρποῦ, τοῖς ποταμοῖς, ταῖς ψήφοις, τούς γεωργούς, τούς ἀνθρώπους, τὸν Λουκιανὸν.
5. Στις προτάσεις που ακολουθούν να συμπληρώσετε την κατάλληλη πτώση του ουσιαστικού και στη συνέχεια να γράψετε την ίδια πτώση του άλλου αριθμού:
- Οἱ ταῦροι (ταῦρος) ἄγριοί εἰσιν. (ταῦρος)
- Διεφθάρη (= έχασε) δὲ ὁ Θάμυρις ὑπὸ νόσου (νόσος) τοὺς ὀφθαλμούς (ὀφθαλμός). (νόσων)(ὀφθαλμών)
- Αἱ ἄμπελοι (ἄμπελος) τὸν οἶνον (οἶνος) παρέχουσιν. (ἄμπελος) (οἴνους)
- Ἐπίστανται (= γνωρίζουν) τὰ γιγνόμενα οἱ σύμμαχοι (σύμμαχος) καὶ οἱ πολέμιοι (πολέμιος) καὶ ἅπαντες ῞Ελληνες καὶ βάρβαροι (βάρβαρος). (σύμμαχος)(πολέμιος)(βάρβαρος)
- Παῦσον (= σταμάτησε) τοῦ θρήνου (θρῆνος). (τῶν θρήνων)
Προσωπικές αντωνυμίες
|
|
Απαντήσεις στις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου (σελ. 35)
1. Να αντιστοιχίσετε τους τύπους προσωπικών αντωνυμιών της στήλης Α′ με τη γραμματική τους ταυτότητα στη στήλη Β′.
2. Να υπογραμμίσετε τις προσωπικές αντωνυμίες των παρακάτω φράσεων και να τις αναγνωρίσετε γραμματικά:
- ὑμῖν → δοτική πληθυντικού β᾽ προσώπου
- με → αιτιατική ενικού α᾽ προσώπου
- ἡμῶν → γενική πληθυντικού α᾽ προσώπου
- ἐμοῦ → γενική ενικού α᾽ προσώπου
- σοι → δοτική ενικού β᾽ προσώπου
2. Να υπογραμμίσετε τις προσωπικές αντωνυμίες των παρακάτω φράσεων και να τις αναγνωρίσετε γραμματικά:
- Αἱ ψυχαὶ ἡμῶν καθαραί εἰσιν. - γενική πληθυντικού α' προσώπου
- Μάχονται ἡμῖν οἱ πολέμιοι. - δοτική ενικού α' προσώπου
- Αἱροῦνται ἡμᾶς στρατηγούς. - αιτιατική πληθυντικού α' προσώπου
- ᾽Εγώ εἰμι ὁ ποιμὴν ὁ καλός. - ονομαστική ενικού α' προσώπου
- ῾Ο λόγος σου γλυκύς ἐστι. - γενική ενικού β' προσώπου
- Οἱ πρόγονοι ὑμῶν γενναῖοι ἦσαν. - γενική πληθυντικού β' προσώπου
- Λέγω σοι καὶ τοῦτο. - δοτική ενικού β' προσώπου
