Οδηγίες προς τον αναγνώστη:
​

• Με μπλε χρώμα υπογραμμίζονται: τα πραγματολογικά και ιδεολογικά ερμηνευτικά σχόλια.
• Με πράσινο χρώμα υπογραμμίζονται: τα αφηγηματικά και αισθητικά στοιχεία.
• Με κόκκινο χρώμα υπογραμμίζονται: τα συναισθήματα και ο χαρακτηρισμός των ηρώων.

Θουκυδίδου Ιστορίαι
Βιβλίο 3. Κεφάλαιο 75.

Ο διωγμός των ολιγαρχικών

Αρχαίο Κείμενο	Μετάφραση
​[3.75.1] τῇ δὲ ἐπιγιγνομένῃ ἡμέρᾳ Νικόστρατος ὁ Διειτρέφους	Την επόμενη μέρα ο Νικόστρατος, γιος του Διειτρέφους,
Ἀθηναίων στρατηγὸς	στρατηγός των Αθηναίων,
παραγίγνεται βοηθῶν ἐκ Ναυπάκτου δώδεκα ναυσὶ	έφτασε από την Ναύπακτο για να βοηθήσει με δώδεκα πλοία
καὶ Μεσσηνίων πεντακοσίοις ὁπλίταις·	και με πεντακόσιους Μεσσηνίους οπλίτες·
ξύμβασίν τε ἔπρασσε	και προσπαθούσε να πετύχει συμβιβασμό
καὶ πείθει ὥστε ξυγχωρῆσαι ἀλλήλοις	και τους έπεισε ώστε να συμφωνήσουν μεταξύ τους
δέκα μὲν ἄνδρας τοὺς αἰτιωτάτους κρῖναι,	να δικάσουν δέκα άνδρες, τους κύριους υπαίτιους,
οἳ οὐκέτι ἔμειναν,	οι οποίοι δεν έμειναν πλέον εκεί,
τοὺς δ’ ἄλλους οἰκεῖν	και οι υπόλοιποι να παραμείνουν,
σπονδὰς πρὸς ἀλλήλους ποιησαμένους	αφού κάνουν συμφωνία μεταξύ τους
καὶ πρὸς Ἀθηναίους,	και με τους Αθηναίους,
ὥστε τοὺς αὐτοὺς ἐχθροὺς καὶ φίλους νομίζειν.	υπό τον όρο να θεωρούν τους ίδιους εχθρούς και φίλους.
[3.75.2] καὶ ὁ μὲν ταῦτα πράξας ἔμελλεν ἀποπλεύσεσθαι·	Κι εκείνος, αφού έπραξε αυτά, επρόκειτο να αποπλεύσει·
οἱ δὲ τοῦ δήμου προστάται πείθουσιν αὐτὸν πέντε μὲν ναῦς	όμως, οι αρχηγοί των δημοκρατικών τον έπεισαν πέντε πλοία
τῶν αὐτοῦ σφίσι καταλιπεῖν,	​​από τα δικά του να τα αφήσει πίσω,
ὅπως ἧσσόν τι ἐν κινήσει ὦσιν οἱ ἐναντίοι,	ώστε να αποθαρρυνθούν οι αντίπαλοί τους να κάνουν κίνημα,
ἴσας δὲ αὐτοὶ πληρώσαντες ἐκ σφῶν αὐτῶν ξυμπέμψειν.	και ισάριθμα [πλοία] να στείλουν μαζί του, αφού τα επανδρώσουν με δικά τους πληρώματα.
[3.75.3] καὶ ὁ μὲν ξυνεχώρησεν,	Και εκείνος μεν συμφώνησε,
οἱ δὲ τοὺς ἐχθροὺς κατέλεγον ἐς τὰς ναῦς.	αυτοί όμως στρατολογούσαν τους εχθρούς για τα πλοία.
δείσαντες δὲ ἐκεῖνοι μὴ ἐς τὰς Ἀθήνας ἀποπεμφθῶσι	Επειδή φοβήθηκαν εκείνοι, μήπως τους στείλουν στην Αθήνα
καθίζουσιν ἐς τὸ τῶν Διοσκόρων ἱερόν.	κάθισαν ως ικέτες στο ναό των Διοσκούρων.
[3.75.4] Νικόστρατος δὲ αὐτοὺς ἀνίστη τε καὶ παρεμυθεῖτο.	Ο Νικόστρατος προσπαθούσε να τους σηκώσει και να τους καθησυχάσει.
ὡς δ’ οὐκ ἔπειθεν,	Καθώς όμως δεν τους έπειθε,
ὁ δῆμος ὁπλισθεὶς ἐπὶ τῇ προφάσει ταύτῃ,	οι δημοκρατικοί, αφού οπλίστηκαν με αυτήν την πρόφαση,
ὡς οὐδὲν αὐτῶν ὑγιὲς διανοουμένων	​ότι δήθεν αυτοί δεν είχαν κατά νου κανένα καλό σκοπό
τῇ τοῦ μὴ ξυμπλεῖν ἀπιστίᾳ,	με τη δυσπιστία τους να μη θέλουν να αποπλεύσουν [μαζί με τον Νικόστρατο],
τά τε ὅπλα αὐτῶν ἐκ τῶν οἰκιῶν ἔλαβε	πήραν τα όπλα από τα σπίτια
καὶ αὐτῶν τινὰς οἷς ἐπέτυχον,	και, μερικούς από αυτούς που συναντούσαν τυχαία,
εἰ μὴ Νικόστρατος ἐκώλυσε, διέφθειραν ἄν.	εάν δεν τους εμπόδιζε ο Νικόστρατος, θα τους σκότωναν.
[3.75.5] ὁρῶντες δὲ οἱ ἄλλοι τὰ γιγνόμενα	Βλέποντας, λοιπόν, οι άλλοι αυτά που συνέβαιναν
καθίζουσιν ἐς τὸ Ἥραιον ἱκέται	κάθισαν ως ικέτες στο ναό της Ήρας
καὶ γίγνονται οὐκ ἐλάσσους τετρακοσίων.	και συγκεντρώθηκαν όχι λιγότεροι από τετρακόσιοι.
ὁ δὲ δῆμος δείσας	Οι δημοκρατικοί, επειδή φοβήθηκαν
μή τι νεωτερίσωσιν	μήπως επιχειρήσουν κάποια πολιτική μεταβολή,
ἀνίστησί τε αὐτοὺς πείσας	τους σήκωσαν, αφού τους έπεισαν,
καὶ διακομίζει ἐς τὴν πρὸ τοῦ Ἡραίου νῆσον,	και τους μετέφεραν στο νησί μπροστά από τον ναό της Ήρας,
καὶ τὰ ἐπιτήδεια ἐκεῖσε αὐτοῖς διεπέμπετο.	​και εκεί στέλνονταν τρόφιμα σ’ αυτούς.

§1: ἐκ Ναυπάκτου → Ένα μικρό απόσπασμα του αθηναϊκού στόλου ήταν μόνιμα αγκυροβολημένο στη Ναύπακτο για να ελέγχει τον θαλάσσιο δρόμο προς τη Δύση.
§1: ἔπρασσε → Με τη χρήση του παρατατικού ο Θουκυδίδης θέλει να τονίσει έμμεσα τη μετριοπαθή στάση που προσπαθούσε να κρατήσει ο Νικόστρατος. Προσπαθώντας να κρατήσει τις ισορροπίες και να μειώσει τις εντάσεις προσπαθούσε επανειλημμένα να βρει μια συμβιβαστική λύση. 
​§1: δέκα μὲν ἄνδρας τοὺς αἰτιωτάτους κρῖναι → Εδώ αναφέρεται σε αυτούς που επιτέθηκαν στη Βουλή και σκότωσαν τον Πειθία και τους υπόλοιπους δημοκρατικούς. Αυτοί βέβαια, δεν έμειναν στο νησί για να δικαστούν, αλλά έφυγαν. 
§1: ​​ὥστε τοὺς αὐτοὺς ἐχθροὺς καὶ φίλους νομίζειν → Ο Νικόστρατος προσπαθεί να διατηρήσει μια ισορροπία στην Κέρκυρα και να τερματίσει τις εχθροπραξίες εφόσον αυτό θα συνέφερε την Αθήνα. Εξάλλου οι Αθηναίοι είχαν συμφέρον να σταματήσει ο εμφύλιος πόλεμος στην Κέρκυρα ώστε οι Κερκυραίοι να συνταχθούν με όλες τους τις δυνάμεις μαζί τους στον πόλεμο κατά των Πελοποννησίων. 
§2: ὅπως ἧσσόν τι ἐν κινήσει ὦσιν οἱ ἐναντίοι → Για τους δημοκρατικούς στο νησί η ύπαρξη αθηναϊκών πλοίων λειτουργεί σαν εγγύηση για την ασφάλειά τους. 
§2: ἴσας δὲ αὐτοὶ πληρώσαντες ἐκ σφῶν αὐτῶν ξυμπέμψειν → Οι Κερκυραίοι πρότειναν στους Αθηναίους να αφήσουν πέντε πλοία δικά τους στην Κέρκυρα και να πάρουν μαζί τους πέντε Κερκυραϊκά για να ισοσταθμίσουν τη δύναμή τους. 
§3: οἱ δὲ τοὺς ἐχθροὺς κατέλεγον ἐς τὰς ναῦς → Οι δημοκρατικοί Κερκυραίοι στρατολογούσαν στα καράβια που θα συνόδευαν τον αθηναϊκό στόλο τους πολιτικούς τους αντιπάλους ώστε να απαλλαγούν από αυτούς και να τους καταστήσουν ακίνδυνους. 
§3: Διοσκόρων → Οι Διόσκουροι είναι ο Κάστορας και ο Πολυδεύκης, παιδιά της Λήδας και του Δία και αδέλφια της ωραίας Ελένης. Λατρεύονταν ως θεοί στην Πελοπόννησο αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Όσοι κάθονταν ικέτες σε ένα ιερό θεωρούνταν ιερά πρόσωπα και η βίαιη απομάκρυνσή τους από αυτό ήταν πράξη ασεβής. 
§5: τετρακοσίων → Κάθε πλοίο μπορούσε να πάρει 42 άνδρες, εκτός από τους κωπηλάτες. Αφού οι δημοκρατικοί σκόπευαν να γεμίσουν 5 πλοία μπορούμε να υπολογίσουμε ότι σκόπευαν να διώξουν από το νησί περίπου 210 ολιγαρχικούς. Εδώ βλέπουμε να έχουν μαζευτεί ως ικέτες πολύ περισσότεροι. Επομένως μπορούμε να υποθέσουμε ότι σε αυτούς που αρχικά επρόκειτο να διωχθούν έχουν προστεθεί τώρα και άλλοι ολιγαρχικοί.
§5: μή τι νεωτερίσωσιν → Οι δημοκρατικοί φοβούνται ότι οι ολιγαρχικοί που έχουν κάτσει ικέτες στα ιερά θέλουν να μείνουν στο νησί γιατί ετοιμάζουν νέα επανάσταση. Με τη δικαιολογία αυτοί οι δημοκρατικοί πήραν από τα σπίτια τους τα όπλα και ήταν έτοιμοι να σκοτώσουν τους ικέτες πάνω στους βωμούς, αν δεν τους συγκρατούσε ο Νικόστρατος.