Είμαστε όλοι ίδιοι. Είμαστε όλοι διαφορετικοί
Οι μορφές του ρατσισμού
|
|
|
- Κοινωνικοοικονομικός: με κριτήριο την κοινωνική και οικονομική κατάσταση των ατόμων (πλούσιοι-φτωχοί), το μορφωτικό τους επίπεδο (μορφωμένοι-αμόρφωτοι), το φύλο (γυναίκες-άνδρες), το επάγγελμα (πνευματικοί άνθρωποι-χειρώνακτες), τη σωματική ή νοητική ικανότητα (αρτιμελείς-άνθρωποι με ειδικές ανάγκες), την υγεία, τις συνήθειες, τη σεξουαλική συμπεριφορά (φορείς του AIDS, εξαρτημένοι σε εθιστικές ουσίες, ομοφυλόφυλοι), την εμφάνιση.
- Πολιτικός: διάκριση των ατόμων με κριτήριο την πολιτική τους ιδεολογία και την κομματική τους ένταξη (δημοκράτες, συντηρητικοί, φιλοβασιλικοί).
Τα αίτια του ρατσισμού
- Το χαμηλό πνευματικό και μορφωτικό επίπεδο πολλών ανθρώπων ενισχύει την ανισότητα και την κυριαρχία του ισχυρού.
- Συχνά οι άνθρωποι χαμηλού μορφωτικού επιπέδου ή οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση συντηρούν αρνητικά στερεότυπα απέναντι στους άλλους για να εξασφαλίσουν μια θετική αυτοεικόνα μέσω της σύγκρισης του εαυτού τους με τον "κακό" άλλο. Έτσι, ακούμε συχνά φράσεις όπως "εγώ μπορεί να είμαι αμόρφωτος αλλά δεν είμαι και άθεος σαν τον γιό της απέναντι!"
- Οι προκαταλήψεις απέναντι σε ομάδες ανθρώπων ενισχύουν την ιδεολογία του ρατσισμού.
- Πολλές μορφές κοινωνικού ρατσισμού οφείλονται σε οικονομικά συμφέροντα που απευθύνεται κυρίως σε οικονομικά ή κοινωνικά ισχυρές ομάδες.
- Η αδυναμία της πολιτείας να προστατεύσει τις μειονότητες αλλά και η αδιαφορία της για την παροχή ίσως ευκαιριών για όλους ενισχύουν τον διαχωρισμό ανάμεσα στους πολίτες.
- Τα ΜΜΕ συχνά συντηρούν τα κοινωνικά στερεότυπα ενισχύοντας εμμέσως ρατσιστικές συμπεριφορές.
- Το σχολείο συχνά, αντί να ενισχύει ανθρωπιστικές αξίες, εμμένει στην καλλιέργεια ενός άκριτου εθνικισμού.
- Συχνά οι άνθρωποι χαμηλού μορφωτικού επιπέδου ή οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση συντηρούν αρνητικά στερεότυπα απέναντι στους άλλους για να εξασφαλίσουν μια θετική αυτοεικόνα μέσω της σύγκρισης του εαυτού τους με τον "κακό" άλλο. Έτσι, ακούμε συχνά φράσεις όπως "εγώ μπορεί να είμαι αμόρφωτος αλλά δεν είμαι και άθεος σαν τον γιό της απέναντι!"
- Οι προκαταλήψεις απέναντι σε ομάδες ανθρώπων ενισχύουν την ιδεολογία του ρατσισμού.
- Πολλές μορφές κοινωνικού ρατσισμού οφείλονται σε οικονομικά συμφέροντα που απευθύνεται κυρίως σε οικονομικά ή κοινωνικά ισχυρές ομάδες.
- Η αδυναμία της πολιτείας να προστατεύσει τις μειονότητες αλλά και η αδιαφορία της για την παροχή ίσως ευκαιριών για όλους ενισχύουν τον διαχωρισμό ανάμεσα στους πολίτες.
- Τα ΜΜΕ συχνά συντηρούν τα κοινωνικά στερεότυπα ενισχύοντας εμμέσως ρατσιστικές συμπεριφορές.
- Το σχολείο συχνά, αντί να ενισχύει ανθρωπιστικές αξίες, εμμένει στην καλλιέργεια ενός άκριτου εθνικισμού.
|
|
Οι συνέπειες του ρατσισμού
Σε ατομικό επίπεδο
- Τα άτομα που είναι θύματα ρατσισμού αδικούνται και καταπιέζονται. Συχνά δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες με τους άλλους με αποτέλεσμα να παραγκωνίζονται και να δυσκολεύονται να εκπληρώσουν το δυναμικό τους και να γίνουν ευτυχισμένα.
- Τα άτομα που είναι θύτες ρατσισμού αρνούνται να αντιμετωπίσουν τα προσωπικά τους προβλήματα. Συντηρούν ένα τοξικό περιβάλλον μίσους που τους στερεί τη δυνατότητα να χαρούν και να αγαπήσουν τον διπλανό τους. Δεν είναι λίγες οι φορές που το μίσος αυτό στο τέλος γυρίζει μπούμερανκ και στους ίδιους.
Σε κοινωνικό επίπεδο
- Περιθωριοποιούνται άτομα και ομάδες, με αποτέλεσμα να χάνει η κοινωνία ένα ιδιαίτερα σημαντικό και πολλές φορές ικανό δυναμικό, που θα μπορούσε να συμβάλλει στην ανάπτυξη και ευημερία.
- Επικρατεί αναξιοκρατία, κοινωνικές ανισότητες, διχόνοια, φαινόμενα που δυναμιτίζουν την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας (απώλεια κοινωνικής συνοχής, ομαλότητας).
- Ξεσπούν συγκρούσεις, εκδηλώνονται ταραχές, κυριαρχεί η βία, που «πληγώνει» την έννοια και την αξία του πολιτισμένου ανθρώπου.
- Διευρύνεται το χάσμα μεταξύ των πλουσίων και φτωχών. Δημιουργεί άθλιες συνθήκες διαβίωσης, και οδηγεί στην ανεργία και το χαμηλό βιοτικό επίπεδο, ένα, μεγάλο τμήμα του πληθυσμού. Έτσι πολλοί ωθούνται στην εγκληματικότητα και τα ναρκωτικά. Οι άνθρωποι χωρίζονται σε τάξεις «ισχυρών» και «αδυνάτων», «ανωτέρων» και κατωτέρων ανθρώπων.
- Συντελεί στην εκμετάλλευση και την υποδούλωση των ανθρώπων και των λαών.
- Τα άτομα που είναι θύματα ρατσισμού αδικούνται και καταπιέζονται. Συχνά δεν έχουν τις ίδιες ευκαιρίες με τους άλλους με αποτέλεσμα να παραγκωνίζονται και να δυσκολεύονται να εκπληρώσουν το δυναμικό τους και να γίνουν ευτυχισμένα.
- Τα άτομα που είναι θύτες ρατσισμού αρνούνται να αντιμετωπίσουν τα προσωπικά τους προβλήματα. Συντηρούν ένα τοξικό περιβάλλον μίσους που τους στερεί τη δυνατότητα να χαρούν και να αγαπήσουν τον διπλανό τους. Δεν είναι λίγες οι φορές που το μίσος αυτό στο τέλος γυρίζει μπούμερανκ και στους ίδιους.
Σε κοινωνικό επίπεδο
- Περιθωριοποιούνται άτομα και ομάδες, με αποτέλεσμα να χάνει η κοινωνία ένα ιδιαίτερα σημαντικό και πολλές φορές ικανό δυναμικό, που θα μπορούσε να συμβάλλει στην ανάπτυξη και ευημερία.
- Επικρατεί αναξιοκρατία, κοινωνικές ανισότητες, διχόνοια, φαινόμενα που δυναμιτίζουν την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας (απώλεια κοινωνικής συνοχής, ομαλότητας).
- Ξεσπούν συγκρούσεις, εκδηλώνονται ταραχές, κυριαρχεί η βία, που «πληγώνει» την έννοια και την αξία του πολιτισμένου ανθρώπου.
- Διευρύνεται το χάσμα μεταξύ των πλουσίων και φτωχών. Δημιουργεί άθλιες συνθήκες διαβίωσης, και οδηγεί στην ανεργία και το χαμηλό βιοτικό επίπεδο, ένα, μεγάλο τμήμα του πληθυσμού. Έτσι πολλοί ωθούνται στην εγκληματικότητα και τα ναρκωτικά. Οι άνθρωποι χωρίζονται σε τάξεις «ισχυρών» και «αδυνάτων», «ανωτέρων» και κατωτέρων ανθρώπων.
- Συντελεί στην εκμετάλλευση και την υποδούλωση των ανθρώπων και των λαών.
Τρόποι αντιμετώπισης του ρατσισμού
- Στο πλαίσιο της οικογένειας, οι γονείς πρέπει να διαποτίζουν τα παιδιά τους με ανθρωπιστικές αρχές. Έτσι, το άτομο από τη νεαρή ηλικία θα μαθαίνει να σέβεται το συνάνθρωπό του σαν ύπαρξη και σαν προσωπικότητα.
- Το σχολείο θα οφείλει να μαθαίνει στα παιδιά της ανθρωπιστικές αξίες του σεβασμού, της ανεκτικότητας στο διαφορετικό και της υπεράσπισης των ελευθεριών του ατόμου.
- Τόσο το σχολείο όσο και οι οικογένεια θα πρέπει να μάθουν στα παιδιά απο μικρή ηλικία τρόπους πολιτισμένης διευθέτησης των διαφορών τους.
- Απαιτείται η ενεργοποίηση των πνευματικών ανθρώπων, ώστε να αγωνιστούν για την κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων, στις χώρες που υπάρχουν.
- Η πολιτεία, θα πρέπει να εξασφαλίσει μια δικαιότερη κοινωνική πολιτική, που δε θα κάνει καμιά διάκριση μεταξύ των ανθρώπων, αλλά θα παρέχει σε όλους ίσες ευκαιρίες στον τομέα της απασχόλησης, της εφαρμογής των νόμων και γενικά σε κάθε εκδήλωση της ανθρώπινης δραστηριότητας που καθορίζεται από τις σχέσεις κράτους – πολίτη.
- Ευαισθητοποίηση όλων των κρατών σε παγκόσμια κλίμακα πάνω σε θέματα σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (μειονότητες).
Λεξιλόγιο ενότητας:
Προκατάληψη: η αυθαίρετη προκατασκευασμένη κρίση χωρίς λογική και επεξεργασία. Η αρνητική προδιάθεση απέναντι σε πρόσωπα και απόψεις.
Στερεότυπα: παγιωμένες αντιλήψεις, συνήθως αιθαίρετες, που επηρεάζουν τη σκέψη και τη συμπεριφορά μας.
Ρατσισμός: η κάθε είδους αυθαίρετη διάκριση μεταξύ των ανθρώπων.
Ανεκτικότητα: η κατανόηση για τον άλλο, η ανοχή, ο σεβασμός.
Εθνικισμός: η παθολογική προσήλωσε στο έθνος σε βάρος των άλλων εθνων.
Σοβινισμός: ο φανατικός πατριωτισμός, ο τυφλός εθνικισμός.
Μισαλλοδοξία: η εμμονή στις προσωπικές ιδέες και η απόρριψη διαφορετικών ιδεών.
Ξενοφοβία: ο φόβος και η αδικαιολόγητη αποστροφή προς του ξένους.
Φανατισμός: η εμπαθής και εγωιστική προσήλωση, που εξωθεί σε εκδικητκές και παράλογες πράξεις.
Μετανάστες: αυτοί που επιλέγουν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους για να αναζητήσουν μια καλύτερη ζωή σε μια άλλη χώρα.
Πρόσφυγες: αυτοί που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους για λόγους πολιτικούς, κοινωνικούς ή εξ' αιτίας πολέμου.
σεξισμός: είναι μία προκατάληψη ή διάκριση σχετικά με το φύλο ενός ατόμου. Ο σεξισμός μπορεί να αφορά και τα δύο φύλα, αλλά έχει αποδειχτεί ότι αφορά ειδικότερα τις γυναίκες.
Στερεότυπα: παγιωμένες αντιλήψεις, συνήθως αιθαίρετες, που επηρεάζουν τη σκέψη και τη συμπεριφορά μας.
Ρατσισμός: η κάθε είδους αυθαίρετη διάκριση μεταξύ των ανθρώπων.
Ανεκτικότητα: η κατανόηση για τον άλλο, η ανοχή, ο σεβασμός.
Εθνικισμός: η παθολογική προσήλωσε στο έθνος σε βάρος των άλλων εθνων.
Σοβινισμός: ο φανατικός πατριωτισμός, ο τυφλός εθνικισμός.
Μισαλλοδοξία: η εμμονή στις προσωπικές ιδέες και η απόρριψη διαφορετικών ιδεών.
Ξενοφοβία: ο φόβος και η αδικαιολόγητη αποστροφή προς του ξένους.
Φανατισμός: η εμπαθής και εγωιστική προσήλωση, που εξωθεί σε εκδικητκές και παράλογες πράξεις.
Μετανάστες: αυτοί που επιλέγουν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους για να αναζητήσουν μια καλύτερη ζωή σε μια άλλη χώρα.
Πρόσφυγες: αυτοί που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους για λόγους πολιτικούς, κοινωνικούς ή εξ' αιτίας πολέμου.
σεξισμός: είναι μία προκατάληψη ή διάκριση σχετικά με το φύλο ενός ατόμου. Ο σεξισμός μπορεί να αφορά και τα δύο φύλα, αλλά έχει αποδειχτεί ότι αφορά ειδικότερα τις γυναίκες.
|
|
|
Ενδεικτικοί πρόλογοι:
|
Με αναδρομή στο παρελθόν:
Απο την αρχή του πολιτισμού οι άνθρώποι συνειδητοποίησαν ότι για να ευημερήσουν θα πρέπει να συνεργαστούν. Ωστόσο η ιστορία μας είναι γεμάτη περιπτώσεις διακρίσεων, πολέμων, φανατισμού και βίας. Ο στιγματισμός του "διαφορετικού" αποδείχθηκε η πιο εύκολη λύση για τη δικαίωση των εαυτών μας και η πολυπόθητη συνεργασία μεταξύ των λαών πολύ συχνά αντικαταστάθηκε απο προκαταλήψεις και στερεότυπα. |
Με ιστορία:
Καθώς περπατούσα στον δρόμο πηγαίνοντας στο σχολείο σήμερα το πρωί παρατήρησα έναν τυφλό κύριο που περπατούσε στο πεζοδρόμιο με τη βοήθεια ενός σκύλου-οδηγού. Βλέποντάς τον να με προσπερνά άρχισα να αναρωτιέμαι πώς είναι άραγε ένας κόσμος μόνο με ήχους και αφή. Πόσο έχει, η κατα τα άλλη πολιτισμένη, κοινωνία μας αποδεχθεί αυτόν τον άνθρωπο; Πόσο έχει φροντίσει ώστε να μην νιώθει "αδικημένος", αλλά απλά "διαφορετικός"; |
Ενδεικτικοί επίλογοι:
|
Με αναδρομή στο παρελθόν:
Η ανθρώπινη ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα όπου ο φανατισμός και η μισαλλοδοξία οδήγησαν τα άτομα αλλά και τα έθνη στα άκρα. Ο άνθρωπος φαίνεται να είναι ανίκανος να διδαχθεί απο τις αγριότητες του Γ' Ράιχ, τα Άπαρτχάιντ, το δουλεμπόριο των μαύρων. Αν όλοι μας δεν κινητοποιηθούμε, αν όλοι δεν θεωρήσουμε τους εαυτούς μας υπεύθυνους για τη διαμόρφωση μιας νεάς ανθρωπιστικής κουλτούρας, η ιστορία θα επαναλαμβάνει νομοτελειακά τον εαυτό της εσαεί. |
Με επίκληση στην αυθεντία:
Ο μεγάλος συγγραφές Νίκος Καζαντζάκης έλεγε: "να αγαπάς την ευθύνη να λες εγώ, εγώ μονάχος μου θα σώσω τον κόσμο. Αν χαθεί εγώ θα φταίω". Μια τέτοια οπτική στον ρόλο του καθενός μας μέσα στην κοινωνία θα άλλαζε ριζικά τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τους άλλους. Μια τέτοια οπτική θα ήταν ικανή να μας θέσει αντιπέτωπους με την ευθύνη που φέρουμε, ο καθένας ατομικά, για τη διαιώνιση των προβλημάτων του ρατισμού. |
