Οι πλάγιες πτώσεις ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί
Γενική
Αυτή βέβαια δεν είναι Ετερόπτωτος αλλά Επιρρηματικός προσδιορισμός και μπορεί να φανερώνει τις ακόλουθες επιρρηματικές σχέσεις:
π.χ. Οἴμαι τῶν κακῶν.
π.χ. Φεῦ τῆς Ἑλλάδος.
Αιτιατική
Ως επίρρημα εκφράζει τις ακόλουθες επιρρηματικές σχέσεις: χρόνο, τόπο, αιτία, αναφορά, τρόπο, ποσό, αξία, σκοπό.
Τέτοιες αιτιατικές είναι: ἀρχὴν, τρόπον, χάριν, τὴν ταχίστην ὁδὸν, δίκην (=σαν), προῖκα (=δωρεά), πάντα, οὺδὲν, πρῶτον, τὸ λοιπόν, πολλὰ, πυκνὰ, τι, τοὐναντίον, πρότερον, τὸ τελευταῖον κ.α.
π.χ. 'Απέχει ἡ Πλάταια τῶν θηβῶν σταδίους ἐβδομήκοντα (τόπος).
π.χ. 'Ενταῦθα ἔμειναν ἡμέρας ἑπτὰ (χρόνος).
π.χ. Τὶ ταῦτα λέγεις ὑμῖν νῦν; (αιτία)
π.χ. Εὖ ἔχουσι τὰ σώματα (αναφορά).
π.χ. Μὴ γιγνώσκειν οὐδὲν αἰσχρὸν εἶναι ἡγοῦνται (ποσό –αξία).
π.χ. Τὸν αὐτὸν τρόπον διῷκουν (τρόπος).
Δοτική
Ως επίρρημα εκφράζει τις ακόλουθες επιρρηματικές σχέσεις: χρόνο, τόπο, αιτία, αναφορά, τρόπο, ποσό, αξία, συνοδεία, όργανο ή μέσο.
π.χ. Μιλτιάδης ἡγεῖτο Μαραθῶνι (τόπος).
π.χ. Ὁ ναός τοῦ ποσειδῶνος ταύτῃ τῇ νυκτὶ ἐκαίετο (χρόνος).
π.χ. Λιμῷ ἅμα καὶ δίψῃ ἐπιέζοντο (αιτία).
π.χ. Ἐνὶ δὲ μόνῳ προέχουσιν οἱ ἱππεῖς (αναφορά).
π.χ. Ταῦτα ὀλίγῳ πρότερον διηγησάμην (ποσό –αξία).
π.χ. Σημοσίᾳ μὲν οἱκοδομήματα κατεσκεύασαν (τρόπος).
Αυτή βέβαια δεν είναι Ετερόπτωτος αλλά Επιρρηματικός προσδιορισμός και μπορεί να φανερώνει τις ακόλουθες επιρρηματικές σχέσεις:
- Χρόνο: Συνήθως μας δείχνει το χρονικό διάστημα εντός του οποίου συμβαίνει κάτι. π.χ. Ἔφερε τὸ ἰμάτιον θέρους καὶ χειμῶνος.
- Αιτία: Κυρίως ύστερα από δικανικά ρήματα ή ρήματα ψυχικού πάθους. π.χ. Ἀσεβείας φεύγω ὑπὸ Μελήτου.
- Ποσό: π.χ. Πόσου διδάσκει Εὔηνος;
- Τόπο: π.χ. Ταύτην τὴν ἡμέραν αὐτοῦ ἔμειναν.
- Αναφορά: π.χ. Οἱ παρόντες ἔλεγον ὥς της μνήμης εἴχον.
- Σκοπό: π.χ. Ἐτειχίσθη Ἀταλάντη τοῦ μὴ λῃστὰς κακουργεῖν τὴν Εὔβοιαν.
π.χ. Οἴμαι τῶν κακῶν.
π.χ. Φεῦ τῆς Ἑλλάδος.
Αιτιατική
Ως επίρρημα εκφράζει τις ακόλουθες επιρρηματικές σχέσεις: χρόνο, τόπο, αιτία, αναφορά, τρόπο, ποσό, αξία, σκοπό.
Τέτοιες αιτιατικές είναι: ἀρχὴν, τρόπον, χάριν, τὴν ταχίστην ὁδὸν, δίκην (=σαν), προῖκα (=δωρεά), πάντα, οὺδὲν, πρῶτον, τὸ λοιπόν, πολλὰ, πυκνὰ, τι, τοὐναντίον, πρότερον, τὸ τελευταῖον κ.α.
π.χ. 'Απέχει ἡ Πλάταια τῶν θηβῶν σταδίους ἐβδομήκοντα (τόπος).
π.χ. 'Ενταῦθα ἔμειναν ἡμέρας ἑπτὰ (χρόνος).
π.χ. Τὶ ταῦτα λέγεις ὑμῖν νῦν; (αιτία)
π.χ. Εὖ ἔχουσι τὰ σώματα (αναφορά).
π.χ. Μὴ γιγνώσκειν οὐδὲν αἰσχρὸν εἶναι ἡγοῦνται (ποσό –αξία).
π.χ. Τὸν αὐτὸν τρόπον διῷκουν (τρόπος).
Δοτική
Ως επίρρημα εκφράζει τις ακόλουθες επιρρηματικές σχέσεις: χρόνο, τόπο, αιτία, αναφορά, τρόπο, ποσό, αξία, συνοδεία, όργανο ή μέσο.
π.χ. Μιλτιάδης ἡγεῖτο Μαραθῶνι (τόπος).
π.χ. Ὁ ναός τοῦ ποσειδῶνος ταύτῃ τῇ νυκτὶ ἐκαίετο (χρόνος).
π.χ. Λιμῷ ἅμα καὶ δίψῃ ἐπιέζοντο (αιτία).
π.χ. Ἐνὶ δὲ μόνῳ προέχουσιν οἱ ἱππεῖς (αναφορά).
π.χ. Ταῦτα ὀλίγῳ πρότερον διηγησάμην (ποσό –αξία).
π.χ. Σημοσίᾳ μὲν οἱκοδομήματα κατεσκεύασαν (τρόπος).
1. Να βρείτε τις πλάγιες πτώσεις που λειτουργούν ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί και να δηλώσετε την επιρρηματική σχέση που εκφράζουν:
- Ἡ μὲν μήτηρ ἀπῆλθε, Κῦρος δὲ κατέμενε καὶ αὑτοῦ ἐτρέφετο.
- Ἕκτῳ δὲ ἔτει Σαμίοις καὶ Μιλησίοις πόλεμος ἐγένετο περὶ Πριήνης.
- Τοσαύτῃ σπουδῇ καὶ προθυμίᾳ τότ’ ἐχώρουν.
- Τὶ τηνικάδε ἀφῖξαι, ὦ Κρίτων;
- Προστάται ὑμεῖς ἑβδομήκοντα ἔτη καὶ τρία τῶν Ἑλλήνων ἐγένεσθε.
- Παρὰ ταύτην τὴν πόλιν ἦν πυραμὶς λιθίνη, τὸ μὲν εὖρος ἑνὸς πλέθρου, τὸ δὲ ὕψος δύο πλέθρων.
- Ὀλίγον ὕστερον παρῆσαν πελτασταὶ.
- Πόσου πωλεῖ τοῦτο;
- Νῦν μακαρίζω σε τῆς εὐδαιμονίας.
- Εὐθύνους τοῦτον τὸν τρόπον ἠδίκησεν.
- Οἱ Ἕλληνες ἀπεῖχον τῆς χαράδρας ὀκτὼ σταδίους.
- Τῇ προτεραίᾳ τὰ πλοῖα πάντα συνήθροισε παρ’ ἑαυτὸν.
- Τοιαύτῃ γνώμῃ οἱ Ἀθηναῖοι τοὺς Κερκυραίους προσεδέξαντο.
- Ταύταις ταῖς ἀρεταῖς προεῖχε τῶν ἄλλων.
- Οἱ ἡμέτεροι πρόγονοι τῆς αὐτῆς ἡμέρας ἐπύθοντο τὴν τῶν βαρβάρων ἀπόβασιν.
- Ἐμοὶ δ’ οὐχ οἷον τ’ ἦν διὰ τὰς παρούσας τύχας οὔτ’ αὐτοῦ μένειν οὔτ’ εἰς Πόντον εἰσπλεῖν.
- Ταῦτα χαίρω.
- Δειλίᾳ καὶ ἀνανδρίᾳ ἔλιπον τὴν τάξιν.
- Ταύτην τὴν πόλιν ὁ Περσῶν βασιλεὺς οὐκ ἐδύνατο βίᾳ ἑλεῖν.
- Τίνι οἱ φιλόπονοι τῶν ῥᾳθύμων διαφέρουσι;
2. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση (είδος, εξάρτηση) των ονοματικών και επιρρηματικών προσδιορισμών:
- Ἤν δὲ τὴν είρήνην ποιησώμεθα, μετὰ πολλῆς ἀσφαλείας τὴν πόλιν οἰκήσομεν.
- Οὗτός ἐστι φίλος Δημοσθένει.
- Λακεδαιμόνιοι βοῇ καὶ οὐ ψήφῳ κρίνουσι.
- Διαφέρει γυνὴ ἀνδρὸς τὴν φύσιν.
- Πειθοῦς δημιουργός ἐστιν ἡ ρητορική.
- Νῦν ὑπὲρ πάντων ἀγών!
- Μεγίστου κακοῦ ἀπηλλάγησαν οἱ παῖδες, πονηρίας.
- Καί τριῶν ἄλλων ἡμερῶν τὴν ὁδόν ἀνύσαντες (= αφού διανύσαμε) ἐρχόμεθα ἐς πόλιν τῆς Μακεδονίας Βέροιαν μεγάλην καὶ πολυάνθρωπον.
3. Στις παρακάτω φράσεις να επισημάνετε και να χαρακτηρίσετε τους επιρρηματικούς προσδιορισμούς:
- Ἐκεῖνοι διὰ τοὺς κινδύνους ἐν Πειραιεῖ ὑπὸ ἀνθρώπων πάντων ζηλοῦνται.
- Ἐχώρουν (= βάδιζαν) ἐκ τῶν οἰκιῶν πρὸς αὐτούς.
- Πολλοὶ Ἀθηναῖοι τῷ λιμῷ ἀπέθανον.
- Ταχέως τὸν ποταμόν διέβαινον.
- Τοῦ θέρους οὐ πολλῷ ὕστερον ἀφίκοντο εἰς τὴν χώραν.
- Μόναι αἱ Ἀμαζόνες ὁπλισμέναι ἦσαν σιδήρῳ.
- Νομίζω πᾶσαν φύσιν πρὸς ἀνδρείαν αὔξεσθαι.
