Παραχωρητικές προτάσεις

Παραχωρηστικές ονομάζονται οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις που δηλώνουν παραχώρηση προς το περιεχόμενο της προσδιοριζόμενης πρότασης.

Εισάγονται:

• Καῖ εἰ, καὶ ἐὰν, καὶ ἤν, καὶ ἄν, κἄν, καὶ ἤν
• Οὐδ’ ἐὰν, μηδ’ ἐὰν, οὐδ’ ἄν, μηδ’ ἄν, οὐδ’ ἤν, μηδ’ ἤν (όταν η κύρια πρόταση είναι αρνητική)

Η παραχώρηση γίνεται προς κάτι αδύνατο / πιθανό (ενδεχόμενο, υποθετικό).

Εκφέρονται:

• Τις εγκλίσεις των υποθετικών προτάσεων δηλαδή Οριστική, Υποτακτική και Ευκτική και σχηματίζουν όλα τα είδη των υποθετικών λόγων.

Συντακτικός ρόλος:

• Επιρρηματικός προσδιορισμός της παραχώρησης.

 
Π.χ. Ὁ μαθὼν ἰᾶσθαι, κἄν μὴ ἰατρείῃ, ὅμως ἰατρὸς ἐστι.
Δευτερεύουσα επιρρηματική παραχωρητική πρόταση. Εισάγεται με τον παραχωρητικό σύνδεσμο κἄν γιατί δηλώνει παραχώρηση προς κάτι το δυνατό/ πιθανό.  Εκφέρεται με υποτακτική (ἰατρεύῃ) και με απόδοση το ἐστι σχηματίζει υποθετικό λόγο της αόριστης επανάληψης στο παρόν – μέλλον. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της παραχώρησης.

Προσοχή! Ανάμεσα στην κύρια και την εναντιωματική ή παραχωρητική πρόταση υπάρχει αντίθεση, γι’ αυτό συχνά στην κύρια πρόταση υπάρχουν οι αντιθετικοί σύνδεσμοι ὅμως, ἀλλὰ, ἀλλ’οὖν.

Προσοχή! Ο σύνδεσμος καὶ που τίθεται πριν ή μετά τους υποθετικούς συνδέσμους (εἰ, ἐὰν, ἄν, ἤν) στις εναντιωματικές και παραχωρητικές προτάσεις λέγεται επιδοτικός (= ακόμη και / και ακόμη).

• Μερικές φορές ο καὶ που συνοδεύει τους υποθετικούς συνδέσμους δεν είναι επιδοτικός αλλά συμπλεκτικός, προσθετικός ή μεταβατικός (μεταβατικός και= λοιπόν. Τίθεται στην αρχή περιόδου ή ημιπεριόδου και δηλώνει μετάβαση από τα προηγούμενα στα επόμενα). Επομένως δεν έχουμε εναντιωματική ή παραχωρητική πρόταση, αλλά υποθετική.
• Π.χ. Ἱππεῖς γε μέντοι, ἐὰν καὶ ἡμεῖς μετ’ αὐτῶν γενώμεθα, ἔσονται πλείους ἤ χίλιοι (= Ιππείς βέβαια, αν ενωθούμε και εμείς με αυτούς, θα έχουν περισσότερους από χίλιους).

 

Μεταφραστικές οδηγίες:

• Καὶ εἰ, καὶ ἐὰν, καὶ ἄν, κἄν = και αν, ακόμη κι αν, έστω κι αν
• Οὐδ’ ἄν, μηδ’ ἄν, οὐδ’ ἤν, μηδ’ ἤν = οὐτε κι αν

Ασκήσεις

Να αναγνωριστούν οι εναντιωματικές / παραχωρητικές προτάσεις:

1. Ὥστε διὰ τὴν ἄγαν τῶν πλεόντων ἐπιθυμίαν, εἴ τῳ ἄρα καὶ μὴ ἤρεσκε, δεδιὼς μὴ ἀντιχειροτονῶν κακόνους δόξειεν εἶναι τῇ πόλει ἡσυχίαν ἦγεν.
2. Ἐγὼ δὲ κἄν μὴ μέλλω νικᾶν, γυμνασάμενὸς γε τοῦτον τὸν χρόνον ὠφληθήσομαι.
3.  Ἔπειτα δὲ οἱ μὲν ἰδιῶται, ἐὰν καὶ στρατεύωνταὶ που εἰς πολεμίαν, ἀλλ’ οὖν, ἐπειδὰν γε ἔλθωσι οἴκαδε, ἀσφάλειαν σφίσιν ἡγοῦνται εἶναι.
4. Τοὺς μὲν οὖν ἄλλους, ὅσοι πρὸς τὰ κοινὰ δικαίως προσέρχονται, κἄν δεδωκότες ὦσιν εὐθύνας, τὴν ἀειλογίαν ὁρῶ προτεινομένους.
5. Ἐκεῖνος γοῦν οὐκ ἀπεῖπε μεγάλην καὶ καλὴν ἐφιέμενος δόξαν, εἰ καὶ μὴ τὸ σῶμα φέρειν ἠδύνατο τὴν τῆς ψυχῆς αὐτοῦ ῥώμην.
6. Ὁ κιθαρίζειν μαθὠν, καὶ ἐὰν μὴ κιθαρίζῃ, κιθαριστὴς ἐστι.
7. Πέρας μὲν γὰρ ἅπασιν ἀνθρώποις τοῦ βίου θάνατος, κἄν ἐν οἰκίσκῳ τις αὑτὸν καθείρξας τηρῇ.
8. Εἰρήσεται γὰρ τὸ πάθος μοι, εἰ καὶ τινες φήσουσι εἶναι με λίαν εὐμετάβολον.
9. Ἡ γὰρ τελευταία χάρις καιρὸν ἔχουσα, κἄν ἐλάσσων ᾖ, δύναται μεῖζον ἔγκλημα λῦσαι.
10. Ὥστε τῶν ἐπιγιγνομένων, οὐδ’ ἤν τις ταῶν ἄλλων διενέγκῃ τὴν φύσιν, οὐδὲν ἕξει ποιῆσαι τοιοῦτον.
11. Εἰ καὶ χρήματα εὐποροῦμεν, οὐκ εὐτυχοῦμεν.
12. Καὶ ἂν οἱ πολέμιοι τὸ ναυτικὸν ἡμῶν νικήσωσι, κρατήσομεν αὐτῶν.
13. Ἐὰν καὶ μὴ βούλωνται, πάντες αἰσχύνονται μὴ πράττειν τὰ δίκαια.
14. Ἄν καὶ κατορθώσωσι περί τινας τῶν πράξεων, μικρὸν διαλιπόντες πάλιν εἰς τὰς αὐτὰς ἀπορίας κατέστησαν.
15. Ἀνὴρ πονηρὸς δυστυχεῖ, κἄν εὐτυχῇ
16. Μὴ θορυβήσετε, μηδ' ἐὰν δόξω τι ὑμῖν μέγα λέγειν
17. Εἰ καὶ χρήματα εὐποροῦμεν, οὐκ εὐτυχοῦμεν.
18. Ἐὰν καὶ μὴ βούλωνται, πάντες αἰσχύνονται μὴ πράττειν τὰ δίκαια.
19. Μηδ' ἂν εὐορκεῖν μέλλῃς, μηδένα θεῶν ὀμόσῃς.
20. Ἄνθρωποι κακοί, εἰ καὶ ὠφελεῖν δοκοῦσιν, μᾶλλον βλάπτουσιν
21. Καὶ εἰ θαλάττης εἴργοιντο, δύναιντ' ἂν καλῶς διαζῆν.