Μετατροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική
Κατά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική γίνονται οι ακόλουθες μεταβολές:
Όταν το ρήμα είναι μονόπτωτο:
- Το ενεργητικό ρήμα τρέπεται σε παθητικό.
- Το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται ποιητικό αίτιο.
- Το αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται υποκείμενο του παθητικού.
Όταν το ρήμα είναι δίπτωτο:
- Το ενεργητικό ρήμα τρέπεται σε παθητικό.
- Το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται ποιητικό αίτιο.
- Το άμεσο αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται υποκείμενο του παθητικού.
- Το έμμεσο αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος παραμένει αμετάβλητο ως αντικείμενο του παθητικού.
Όταν το ρήμα συντάσσεται με σύστοιχο αντικείμενο:
- Το σύστοιχο αντικείμενο μονόπτωτου ρήματος τρέπεται σε σύστοιχο υποκείμενο:
- Τὸν πόλεμον οὕτως ἐπολεμήσαμεν. ➝ Ὁ πόλεμος οὕτως ἐπολεμήθη ὑφ' ἡμῶν.
- Το σύστοιχο αντικείμενο δίπτωτου ρήματος παραμένει αμετάβλητο.
Όταν το ρήμα συντάσσεται με κατηγορούμενο του αντικειμένου:
- Το ενεργητικό ρήμα τρέπεται σε παθητικό.
- Το υποκείμενο του ενεργητικού γίνεται ποιητικό αίτιο.
- Το αντικείμενο του ενεργητικού γίνεται υποκείμενο του παθητικού.
- Το κατηγορούμενο του αντικειμένου γίνεται κατηγορούμενο του υποκειμένου.
Ενεργητικά ρήματα έχουν ως παθητικό ένα άλλο ρήμα ενεργητικής ή μέσης φωνής ή μια περίφραση που αποτελείται από τα ρήματα ἔχω, γίγνομαι, λαμβάνω κ.ά. και ένα όνομα ομόρριζο ή συνώνυμο του ενεργητικού ρήματος:
➝ Για τη μετατροπή της Παθητικής σύνταξης σε Ενεργητική ακολουθείται η αντίστροφη διαδικασία.
Ποιητικό αίτιο
Ποιητικό αίτιο ονομάζεται ο προσδιορισμός που δηλώνει το πρόσωπο ή το πράγμα από το οποίο παθαίνει κάτι το υποκείμενο ενός παθητικού ρήματος.
Παθητικά ρήματα: είναι τα ρήματα που φανερώνουν ότι το υποκείμενο τους παθαίνει κάτι από κάποιον άλλο.
Διακρίνονται σε:
1. Κυρίως παθητικά ρήματα
Βρίσκονται συνήθως στη μέση φωνή και σχηματίζονται από τα ενεργητικά Π.χ. νικῶμαι, πολεμοῦμαι κτλ
2. Ρήματα ενεργητικής φωνής με παθητική διάθεση:
3.Παθητικά με περίφραση, η οποία αποτελείται από:
Εκφορά ποιητικού αιτίου:
1. ὑπὸ + γενική Π.χ. Οἱ παῖδες αὐτοῦ ἐξηλαύνοντο ὑπὸ πάντων τῶν Ἑλλήνων.
2. ἀπὸ + γενική, ἐκ + γενική, παρὰ + γενική, πρὸς + γενική Π.χ. Ὁμολογεῖται παρὰ πάντων τῶν ἀνθρώπων Σωκράτην εἶναι σοφὸν.
3. δοτική ονόματος ή αντωνυμίας (δοτική προσωπική του ενεργούντος προσώπου / του ποιητικού αιτίου) δίπλα σε χρόνο συντελικό (παρακείμενο, υπερσυντέλικο, συντελεσμένο μέλλοντα) ή ρηματικό επίθετο σε –τέος, -τὸς. Π.χ. Τοῖς Λακεδαιμονίοις διέγνωστο λελύσθαι τὰς σπονδὰς. Ἁμιλλητέον ἡμῖν ἐστὶ.
Ποιητικό αίτιο ονομάζεται ο προσδιορισμός που δηλώνει το πρόσωπο ή το πράγμα από το οποίο παθαίνει κάτι το υποκείμενο ενός παθητικού ρήματος.
Παθητικά ρήματα: είναι τα ρήματα που φανερώνουν ότι το υποκείμενο τους παθαίνει κάτι από κάποιον άλλο.
Διακρίνονται σε:
1. Κυρίως παθητικά ρήματα
Βρίσκονται συνήθως στη μέση φωνή και σχηματίζονται από τα ενεργητικά Π.χ. νικῶμαι, πολεμοῦμαι κτλ
2. Ρήματα ενεργητικής φωνής με παθητική διάθεση:
- ἀποθνῄσκω ὑπὸ τινος = φονεύομαι από κάποιον
- φεύγω ὑπὸ τινος = εξορίζομαι, κατηγορούμαι
- έκπίπτω ὑπὸ τινος = εξορίζομαι
- εὖ ἀκούω ὑπὸ τινος = επαινούμαι
- εὖ πάσχω ὑπὸ τινος = ευεργετούμαι
3.Παθητικά με περίφραση, η οποία αποτελείται από:
- Γίγνομαι, τυγχάνω, λαμβάνω, ἔχω + επίθετο ή ουσιαστικό συνώνυμο του ενεργητικού ρήματος.
- Αἰτὶαν ἔχω / αἰτίαν λαμβάνω ὑπὸ τινος = κατηγορούμαι
- Δίκην δίδωμὶ τινι = τιμωρούμαι από κάποιον
- Θεραπείας τυγχάνω ὑπὸ τινος = θεραπεύομαι
- Πράγμα ἔχω = ενοχλούμαι
- Ζημίαν λαμβάνω παρὰ τινος = ζημιούμαι
Εκφορά ποιητικού αιτίου:
1. ὑπὸ + γενική Π.χ. Οἱ παῖδες αὐτοῦ ἐξηλαύνοντο ὑπὸ πάντων τῶν Ἑλλήνων.
2. ἀπὸ + γενική, ἐκ + γενική, παρὰ + γενική, πρὸς + γενική Π.χ. Ὁμολογεῖται παρὰ πάντων τῶν ἀνθρώπων Σωκράτην εἶναι σοφὸν.
3. δοτική ονόματος ή αντωνυμίας (δοτική προσωπική του ενεργούντος προσώπου / του ποιητικού αιτίου) δίπλα σε χρόνο συντελικό (παρακείμενο, υπερσυντέλικο, συντελεσμένο μέλλοντα) ή ρηματικό επίθετο σε –τέος, -τὸς. Π.χ. Τοῖς Λακεδαιμονίοις διέγνωστο λελύσθαι τὰς σπονδὰς. Ἁμιλλητέον ἡμῖν ἐστὶ.
1. Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη των προτάσεων που σας δίνονται στην παθητική:
- Οἱ Ἕλληνες ἐνίκησαν τοὺς Πέρσας.
- Ὁ βασιλεὺς ἔπεμψε τὸν Φαλῖνον.
- Ἡ χιὼν ἐκάλυψε πᾶν τὸ πεδίον.
- Οὐδὲν ἀξιόλογον ἔπραξεν Ἀριστογείτων.
- Οἱ θηβαῖοι ἐκόμισαν ταῦτα.
- Διδάσκω τὸν νεανίαν τὴν στρατηγίαν.
- Κατασκευάζω τεῖχος.
- Οὗτοι άνέῳξαν τὰς πύλας.
- Ὁ πατὴρ διώκει τὸν κλέπτην.
- Πληρῶ τὴν ὑδρίαν ὕδατος.
- Σωκράτης τοῦ σώματος οὐκ ἠμέλει.
- Βασιλεῖς ἄρχουσι τῶν Περσῶν.
- Ἀθηναῖοι ἐβοήθησαν Κερκυραίοις.
- Ὁ παιδονόμος κρατεῖ παίδων.
- Πάντες Ἰσχόμαχον ἐπωνόμαζον ἀγαθόν.
- Θηβαῖοι εὐεργέτην τὸν Φίλιππον ἐνόμιζον.
- Δαρεῖος Κῦρον σατράπην ἐποίησεν.
- Ἀθηναῖοι Λακεδαιμονίους ἐχθροὺς νομίζουσι.
- Εὐμενῆ αὐτὴν παρέσχετε.
2. Να βρείτε το ποιητικό αίτιο και τη μορφή του:
- Ἐμὲ τοίνυν οὐδεὶς ἄν ἀποδείξειεν ἀπενεχθέντα ὑπὸ τῶν φυλάρχων.
- Αἱρετέον ἡμῖν ἐστιν τὸν μετ’ εὐδοξίας θάνατον.
- Ἐγένετο δὲ κατὰ τὸν χρόνον τοῦτον καὶ ἡ έν Σάμῳ ἐπανάστασις ὑπὸ τοῦ δήμου.
- Πολλαὶ θεραπεῖαι τοῖς ἰατροῖς εὕρηνται.
- Ἐπεδείξαντο τὰς αὑτῶν εὐψυχίας πρῶτον μὲν ἐν τοῖς ὑπὸ Δαρείου πεμφθεῖσι.
- Ἰσχόμαχος πρὸς πάντων καλὸς τε κἀγαθὸς ἐπωνομάζετο.
- Καὶ δικαίως ἂν οὗτος ὑπὸ τῆς πόλεως ζημιοῖτο.
- Τὰ μέγιστα τῶν πεπραγμένων κατείργασται Φιλίππῳ.
- Τούτων τοίνυν αύτῷ πεπραγμένων, ῆλθεν προς ἡμῖν φάσκων ἕτοιμος εἶναι παραδοῦναι βασανίζειν τὸν παῖδα.
- Οἱ φίλοι εὖ ἔπαθον ὑπὸ τοῦ Κύρου.
- Ἐπράχθη οὐδὲν ἀπὸ τῶν τυράννων ἔργον ἀξιόλογον.
- Αἱ Ἀθηναίων νῆες τοῖς Κερκυραίοις οὐχ ἐωρῶντο.
3. Να μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική:
- Ταῦτα ὑφ’ ἡμῶν ἐπράχθησαν.
- Οἱ τύραννοι ἐδιώχθησαν ὑπὸ τῶν Άθηναίων.
- Ἀλκιβιάδης ᾑρέθη στρατηγὸς ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων (= ο Αλκιβιάδης εξελέγη στρατηγός από τους Αθηναίους).
- Ταῦτα ὡμολόγητο ἡμῖν τε καὶ σοί.
- Ἀλέξανδρος ὑπὸ τοῦ Άριστοτέλους ἐπαιδεύθη.
- Οὐδὲν ἐπράχθη ὑπὸ τῶν τυράννων.
- Ὑπὸ τῶν θεῶν οἱ ἄδικοι κολάζονται.
- Ἡ πόλις ἐσώθη ὑπὸ τῶν συμμάχων.
- Ἰσχόμαχος πρὸς πάντων καλός τε κἀγαθὸς ἐπωνομάζετο (= ο Ισχόμαχος αποκαλούνταν από όλους και καλός και γενναίος).
- Αἱ πόλεις ἐδόθησαν ὑπὸ Δαρείου τῷ Κύρῳ.
- Ἡ τέχνη μετεδόθη ἀνθρώποις ὑπὸ Προμηθέως.
- Διδάσκεσθαι ἐθέλω ὑπὸ χρηστῶν μόνον (= θέλω να μαθαίνω μόνο από ενάρετους).
- Τοῦτο ἐκ θεοῦ δίδοταί μοι.
- Αἱ νῆες ἐπληρώθησαν ἀνδρῶν ὑπὸ Δημοσθένους.
- Ἐπληρώθη ὑπ’ ἐμοῦ ἡ φιάλη ὕδατος.
- Οὐ ταῦτα ὡμολόγητο ἡμῖν τε καὶ σοί;
- Τοῖς νῦν τε και τοῖς ἔπειτα θαυμασθησόμεθα (= θα γίνουμε αντικείμενο θαυμασμού και από τους τωρινούς και από τους κατοπινούς).
- Τὸ ἀληθὲς ἀνθρώποις οὐχ εὑρήσεται (= η αλήθεια δεν θα βρεθεί από τους ανθρώπους).
- Ἡμεῖς ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν ἐσώθημεν.
- Ἐπράχθη οὐδὲν ἀπὸ τῶν τυράννων ἀξιόλογον (= δεν έγινε τίποτα αξιόλογο από τους τυράννους).
- Ἡ πατρὶς νομιζέσθω ὑπὸ σοῦ οἶκος (= να θεωρείται η πατρίδα από σένα σπίτι).
- Παρὰ βασιλέως ταῦτα ἐδόθη τῇ πόλει.