Η δοτική προσωπική
Δοτική προσωπική ονομάζεται μια δοτική ονόματος προσώπου ή προσωπικής αντωνυμίας που τίθεται δίπλα σε ρήμα και φανερώνει το πρόσωπο για το οποίο υπάρχει ή γίνεται κάτι.
1. Δοτική προσωπική κτητική
2. Δοτική προσωπική χαριστική ή αντιχαριστική
3. Δοτική προσωπική ηθική
4. Δοτική προσωπική συμπάθειας
5. Δοτική προσωπική της αναφοράς ή του κρίνοντος προσώπου
6. Δοτική προσωπική του ενεργούντος προσώπου ή του ποιητικού αιτίου
Μεταφραστικέ οδηγίες:
Ἔστι μοι ἡδομένῳ = ευχαριστιέμαι
Ἔστι μοι ἀχθομένῳ = στενοχωριέμαι
Το πρόσωπο και ο αριθμός του ρήματος καθορίζεται από τη δοτική προσωπική ηθική.
Π.χ. Τῷ πλήθει οὐ βουλομένῳ ἦν τῶν Ἀθηναίων ἀφίστασθαι (= Ο λαός δεν ήθελε να αποστατήσει από τους Αθηναίους)
1. Δοτική προσωπική κτητική
- Βρίσκεται κοντά στα ρήματα εἰμὶ, γίγνομαι και ὑπάρχω και δηλώνει τον κτήτορα.
2. Δοτική προσωπική χαριστική ή αντιχαριστική
- Τίθεται με οποιοδήποτε ρήμα και δηλώνει το πρόσωπο προς ωφέλεια ή ζημία του οποίου γίνεται κάτι.
3. Δοτική προσωπική ηθική
- Τίθεται με οποιοδήποτε ρήμα και δηλώνει το πρόσωπο που λυπάται ή χαίρεται. Ως δοτική προσωπική ηθική χρησιμοποιείται συνήθως η προσωπική αντωνυμία του α’ ή β’ προσώπου. Επίσης, πολλές φορές κοντά στη δοτική προσωπική ηθική βρίσκεται ως κατηγορούμενο η δοτική της μετοχής των ρημάτων βούλομαι, θέλω, ἥδομαι, ἄχθομαι ή του επιθέτου ἄσμενος, προκειμένου να γίνει εντονότερο το συναίσθημα.
4. Δοτική προσωπική συμπάθειας
- Φανερώνει το πρόσωπο που συμμετέχει σ’ ό,τι εκφράζει το ρήμα της πρότασης.
5. Δοτική προσωπική της αναφοράς ή του κρίνοντος προσώπου
- Τίθεται με οποιοδήποτε ρήμα και φανερώνει το πρόσωπο σε σχέση με το οποίο ή κατά την κρίση του οποίου ισχύει ό,τι σημαίνει το ρήμα.
- Η δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου συνοδεύει τα δοξαστικά προσωπικά ρήματα.
6. Δοτική προσωπική του ενεργούντος προσώπου ή του ποιητικού αιτίου
- Τίθεται με τα ρηματικά επίθετα –τέος, -τος, με παθητικά ρήματα παρακειμένου και υπερσυντελίκου αλλά και με απρόσωπα (μέλει, μεταμέλει, μέτεστι κτλ)
Μεταφραστικέ οδηγίες:
- Η δοτική προσωπική κτητική μεταφράζεται με ονομαστική και το ρήμα αποκτά τη σημασία του έχω.
- Η δοτική προσωπική χαριστική και αντιχαριστκή μεταφράζεται: για + αιτιατική, για χάρη, για ζημία.
- Η δοτική προσωπική ηθική, όταν συνοδεύεται από τη δοτική της μετοχής των ρημάτων βούλομαι, θέλω, ἥδομαι, ἄχθομαι, μαζί με το ρήμα ἐστὶ ή γίγνεται σχηματίζει περίφραση που ισοδυναμεί με το ρήμα της μετοχής
Ἔστι μοι ἡδομένῳ = ευχαριστιέμαι
Ἔστι μοι ἀχθομένῳ = στενοχωριέμαι
Το πρόσωπο και ο αριθμός του ρήματος καθορίζεται από τη δοτική προσωπική ηθική.
Π.χ. Τῷ πλήθει οὐ βουλομένῳ ἦν τῶν Ἀθηναίων ἀφίστασθαι (= Ο λαός δεν ήθελε να αποστατήσει από τους Αθηναίους)
- Η δοτική του ποιητικού αιτίου μεταφράζεται: από + αιτιατική
Να αναγνωρίσετε το είδος της δοτικής προσωπικής:
- Ἥδε ἡ ἡμέρα τοῖς Ἕλλησι μεγάλων κακῶν ἄρξει.
- Ἐμοὶ καὶ Ἐρατοσθένει οὐδεμία πώποτε ἔχθρα γεγένηται πλὴν ταύτης.
- Ἐξελεγκτέος δὴ οὗτος ὁ λόγος ἡμῖν ἐστὶν.
- Συλλεγήσεται ἡμῖν ἀργύριον πολὺ.
- Ἐμοὶ δοκοῦσιν ἅπαντες ἐπιθυμεῖν τοῦ συμφέρειν.
- Ἐγὼ σε ἐτίμησα τοῖς εὖ φρονοῦσι.
- Καὶ μοι μαρτύτησον.
- Οἶδα ἡμῖν ὅρκους γεγενημένους.
- Ἐν ἀμφοτέραις ταῖς πρεσβείαις διεπραξάμην ἡμῖν εἰρήνην.
- Δοκεῖ μοι ἡ πόλις ἄριστα πράττειν.